- رله Mini SPDT برای جریانهای 2A . این رله فقط 18mA برای تحریک نیاز دارد و در محدوده ولتاژ 7V تا 9V کار می کند. شماره قطعه شرکت Radio Shack برای این رله 275-005 است.

- رله Mini SPDT برای جریانهای 10A . این رله یک سیم پیچ با مشخصه 400 اهم 12 ولت 30 میلی آمپر می باشد. شماره این رله 275-248 است.

- رله Mini DPDT برای جریانهای 5A . برای بسته شدن کنتاکتهای این رله، جریان 60mA از یک منبع تغذیه 12V مورد نیاز می باشد. شماره این رله 275-249 می باش

کنترل بار دیجیتالی
به طور معمول برای حفاظت الکتروموتورها از بی متال هایی که روی کنتاکتورها نصب می شوند استفاده می شود . ازجمله معایب بی متال ها این است که این عناصر مکانیکی هستند و همچنین با گذشت زمان حساسیت خود را از دست داده و به درستی عمل نمی کنند .علاوه بر آن برای هر تیپ کنتاکتور بی منال خاص آن وجود دارد . با توجه به آنکه بی متال ها بر اساس تغییرات دما کار می کنند تغییر دمای محیط می تواند روی عملکرد دقیق آن تاثیر داشته باشد . کنترل بار دیجیتالی AT-4100 برای نظارت بر جریان سه فاز موتور طراحی شده است . و می توان با تعیین محدوده رنج مجاز جریان در صورت خارج شدن جریان از محدوده تعریف شده ، مصرف کننده را از مدار خارج کرد .

کنترل بار دیجیتالی AT-4100 با قابلیتهای منحصر به فرد جهت محافظت از اضافه جریان در موتورها و مصرف کننده های الکتریکی تک فاز و سه فاز در بسیاری از مصارف از جمله الکترو موتورهای توان بالا از قبیل پمپهای آب قابل استفاده می باشد.


رله ضربه‌ای

رله ضربه‌ای تشکیل شده است از یک بوبین با هسته آهنی که یک اهرم در بالای آن قرار دارد. وقتی ولتاژ به بوبین وصل می‌شود، اهرم به طرف هسته کشیده می‌شود. در انتهای اهرم یک زائده پلاستیکی وجود دارد. در مقابل این زائده یک چرخ دنده به اندازه 8/1 دور دوران می‌کند. در زیر این چرخ دنده کنتاکتی وجود دارد که با چرخش چرخ دنده قطع و وصل می‌شود. طریقه قطع و وصل به این ترتیب است که روی محور چرخ دنده یک مکعب وجود دارد که هنگام دوران ، در یک مرحله سطح صاف مکعب و در مرحله بعد راس مشترک بین دو سطح جانبی مکعب روی کنتاکت قرار می‌گیرد و به این ترتیب مدار را قطع و وصل می‌کند.

طرز اتصال یک رله ضربه‌ای بسیار ساده است. معمولا این رله‌ها با ولتاژ 220 ولت کار می‌کنند. غالبا در داخل رله یک طرف بوبین به یک طرف کنتاکت اتصال داده شده است که در این حالت تعداد ترمینالهای خروجی رله سه عدد است. برای اتصال رله ضربه‌ای به مدار از شستی استارت استفاده می‌کنند. مقدار جریان مجاز کنتاکتهای داخلی رله بوسیله کارخانه سازنده روی آن نوشته می‌شود. همچنین نقشه اختصاری اتصال رله نیز روی آن ترسیم می‌شود. اگر شما با علائم اختصاری نقشه آشنایی داشته باشید، به آسانی می‌توانید نقشه حقیقی رله را از روی نقشه اختصاری آن که بوسیله کارخانه داده شده است، ترسیم کنید.
رله زمانی
رله‌های زمانی در انواع مختلف و با ساختمانهای گوناگونی ساخته می‌شوند. در گذشته برای این که تعدادی لامپ را از چند نقطه خاموش و روشن کنند، از کلید تبدیل به همراه کلید صلیبی استفاده می‌کردند (مثلا در راهروهای طویل و دارای خروجی‌های متعدد و یا در راه پله‌های ساختمانهای چندین طبقه)، اما امروزه کلید صلیبی کمتر شاخته می‌شود و در بازار موجود نیست و به جای آن در چنین مواردی از نوعی رله زمانی استفاده می‌شود که به آن رله راه پله می‌گویند.

در مدار روشنایی راه پله با رله زمانی ، با فشار به یک شستی که جای کلید بکار گرفته شده است، رله شروع به کار کرده و لامپهای راه پله روشن می‌شوند و پس از گذشت زمان معینی خاموش می‌گردند. بر روی رله‌های راه پله معمولا دکمه‌ای وجود دارد که سه حالت خاموش ، روشن دائم و روشن زمانی توسط آن انتخاب می‌شود. حالت خاموش برای روز است، حالت روشن دائم برای مواقعی از شب که رفت آمد زیاد است، استفاده می‌شود و حالت روشن زمانی برای اوقاتی از شب که رفت آمد کم است، در نظر گرفته شده است.

رله در حالت روشن ، زمان معینی که روی آن تنظیم شده است، لامپها را روشن نگه می‌دارد. معمولا زمان تنظیمی به گونه‌ای است که فرد پس از ورود به راه پله بتواند در روشنایی لامپها به در منزل برسد. رله‌های زمانی در دو نوع ساده و تاخیری هستند. معمولا هر رله دارای کنتاکتهایی است که در شرایط عادی (تحریک نشده) باز یا بسته‌اند. زمانی که رله عمل می‌کند، کنتاکتهای باز آن بسته و کنتاکتهای بسته آن باز می‌شود. به این ترتیب می‌توان با استفاده از این کنتاکتها مداری را قطع یا وصل کرد.

هنگامی که یک رله زمانی ساده را تحریک می‌کنیم، این رله پس از گذشت زمان تنظیم شده روی آن ، تغییر حالت داده و عمل قطع و وصل را انجام می‌دهد و تا زمانی که تحریک رله را قطع نکنیم، در این حالت باقی می‌ماند. با قطع تحریک ، رله به حالت اول برمی‌گردد. رله تاخیری به این صورت عمل می‌کند که وقتی آن را تحریک می‌کنیم، بلافاصله کنتاکتهای رله تغییر حالت داده و مدار را وصل می‌کنند. پس با گذشت زمان تنظیم شده ، مجددا رله به حالت اول خود برمی‌گردد. به این ترتیب معلوم می‌شود که رله‌های راه پله از نوع تاخیری هستند


: عملکرد رلهً بوخهلتز
در صورت بروز اتصال در داخل ترانس و متصاعد شدن گاز و
همچنین حرکت سریع روغن , منجر به عملکرد رلهً بوخهلتز خواهد
شد, که با توجه به شدت اتصال مدارات آلارم وتریپ به ترتیب بسته می شوند .
پیش از برق دارکردن باید حرارتهای سیم پیچ و روغن کنترل شود

ترانس جریان در اثر عبور جریان خطاست. در اینجا دو نمونه عملکرد اشتباه سیستم حفاظت در اثر اشباع CT ذکر میشوند:

1- عملکرد اشتباه:
در حفاظت دیفرانسیل در صورتیکه یکی از ترانسهای جریان دو طرف زون عملکرد در اثر عبور جریان خطای خارج از زون به اشباع برود، تعادل جریانهای ورودی به رله برهم میخورد و درنتیجه حفاظت دیفرانسیل که یک حفاظت واحد است در برابر خطای خارج از زون بصورت آنی عملکرد خواهد داشت و باعث از بین رفتن سلکتیویته و قطعیهای بیمورد خواهد شد.

2- عدم عملکرد اشتباه :

به منظور افزایش دقت عملکرد رله های دیفرانسیل ،بسیاری از رله هایی که در پیاده سازی این حفاظت بکار میروند قادر به تشخیص هارمونیکها از مولفه اصلی بوده و قادرند جریانهای هارمونیکی ناشی از مسایلی نظیر عدم تعادل بار ، جریان هجومی و... را از شکل موج خطا تشخیص دهند. هدف از فعال سازی چنین واحدهایی درون رله ها افزایش دقت رله و جلوگیری از عملکردهای اشتباه رله است. اما در صورت توجه نداشتن به اشباع CT همین مساله میتواند باعث اشتباه در عملکرد رله شود. بعنوان مثال ، در صورتيكه CT در مواجهه با خطاي داخل زون عملکرد رله دیفرانسیل (خطای INTERNAL)به اشباع برود، در شكل موج جريان ثانويه CT مقادیر زیادی هارمونيك توليد میشود. همین عامل در رله هاي ديفرانسيلي كه Harmonic Restraint هستند ، میتواند سبب عدم عملکرد رله شود. بنابراین رله در برابرخطای داخل ناحیه عملکرد که میبایست بصورت آنی عمل کند، به اشتباه بلوکه میشود

افزایش گسترده نیاز به فلزات سخت ، با استحکام زیاد و مقاوم در مقابل گرما در مهندسی به نیازهای خاصی در زمینه تکنولوژی و تکنیکهای ماشین کاری انجامید. بنابراین بسیاری از روشها در فرایندهای ماشین کاری پیشرفت کرد . ماشین کاری با صوت ،ماشین کاری اشعه الکترونی، ماشین کاری پلاسما وماشین کاری لیزری مثالهایی از این فرایندهای ماشین کاری هستند. یکی دیگر از این فرایندهای مدرن لایه برداری شیمیائی است که برای مخلوطی از تجمعی از فلزات نرم و آلیاژهای آلومینیوم بوده و برای صنعت هواپیمایی بکار گرفته میشود.
ماشینهای تخلیه الکتریکی (EDM) بصورت فرایندهای پرداخت فلزات رسانا ، توسط جرقه های الکتریکی مشخص می شوند. در ابتدا برای از بین بردن براده های مته کاری، و همچنین سوراخ کردن ابزارهای ظریف و گرانبها بکار گرفته شد. امروزه EDM برای ساخت حفره ها و قالبهای هندسی و غیر هندسی بسیار پیچیده بکار می رود. مفهوم ماشین کاری الکتریکی ممکن است به یک گروهی از فرایندها که جریان الکتریکی را برای برداشتن فلزات بکار میگیرند اطلاق شود.

در فرایند ماشین کاری الکتریکی بر خلاف ماشین کاری  مکانیکی فلز ابزار می تواند از فلز قطعه کار نرمتر باشد و براده برداری نیز هیچ ارتباطی به سختی مکانیکی قطعه کار ندارد.  هر چند که فلزات سخت کمی سخت تر از فلزات نرم براده برداری می شوند.

فرایندهای ماشین کاری الکتریکی به دو دسته تقسیم می شوند. اولین آنها ماشینهای تخلیه الکتریکی هستند. در اینجا اثر خوردگی از یک توالی سریع از پالسهای الکتریکی در از بین بردن فلز از روی قطعه کار بکار گرفته میشود. فرایند دوم ، فرایندهای الکتروشیمیایی و فرسایش با الکترولیت هستند. فرایند ماشین کاری تخلیه الکتریکی یا بعبارت دیگر ماشین کاری اسپارک بر روی اثر خوردگی جرقه الکتریکی بر روی هر دو الکترود پایه گذاری شده است.

یاد داشتن این نکته که  اگر هر دوی قطعه کار و الکترود هم از یک جنس باشند، بیشترین سائیدگی در قطعه أی بوجود می آید که روی الکترود منفی بسته شده باشد ، الزامی است. بنابراین برای بدست آوردن خوردگی ماکزیمم از قطعه کار ، در حالیکه الکترودمان سایش بسیار کمی داشته باشد، باید قطعه کار را به پایه منفی و الکترود یا ابزار را به پایه مثبت وصل کنیم.

فرایند براده برداری توسط جرقه
قطعه کار در حمامی از دی الکتریک غرق میشود. و این دی الکتریک پنج سانتیمتر بالاتر از سطح قطعه کار را می پوشاند ، اینکار از آتش گرفتن  دی الکتریک در اثر جرقه ها جلوگیری میکند.

الکترود و قطعه کار به دو سر یک منبع ولتاژ DC با ولتاژی بالاتر از ۵۰ ، ۶۰ ولت وصل شده اند. دی الکتریک در چرخه ای توسط پمپ می چرخد . فاصله هوایی برای جرقه زنی در حدود ۲۵ تا ۱۰۰ میکرومتر توسط سروموتور ثابت نگه داشته میشود. زمانیکه منبع تغذیه روشن شد ، پس از انتخاب مقادیر جریانها ، ولتاژها ،فاصله مجاز gap[1] ،زمانهای [۲]ontime ، off time[3] ، زمانهای شستشو و … با استفاده از ورودیهای مختلف (مکانیکی با سلکتورها یا بصورت عددی و با استفاده از یک سیستم میکروپروسسوری )، ولتاژ به دو سر الکترود  اعمال میشود ، با اعمال ولتاژ در فاصله معینی از gap جرقه تولید میشود ،سیال یونیزه شده و تخلیه الکتریکی صورت میگیرد ، بعلت حرکت  سیال زیر محل فعال ، سیال غیر یونیزه ای خواهیم داشت بنابراین باز سیال جداساز خوبی خواهد بود و سیکل ادامه می یابد …

سیال انتخاب شده باید تا زمان وقوع شکست الکتریکی بعدی ، نارسانا باقی بماند . زمانیکه به ولتاژ دلخواه  رسیدیم سیال باید سریع بشکند (شکست الکتریکی ) و پس از عمل تخلیه در زمان خاموشی پالس ( off time ) باز سریع غیر یونیزه شده به حالت اول برگردد.

در این روش توالی تندی از جرقه ها بدست می آید ( بین ۵۰۰ تا ۵۰۰۰۰ جرقه در ثانیه) ، هر جرقه أی ، دمای محلّی نقطه جرقه دیده را به حرارت بسیار بالائی در حدود۷۰۰۰ تا  C ْ ۱۲۰۰۰ می رساند این جرقه حرارت بالا باعث ذوب این نقطه از مکان جرقه دیده شده و ناحیه مذاب بسیار کوچکی را روی سطح قطعه کار بوجود می آورد، در زمان Offtime دی الکتریک سرد به روی این نقطه با حرارت بسار بالا می رسد و اختلاف دمای چند هزار درجه ای موجب انفجار نقطه ذوب شده می شود ، بدیهی است که اغلب جرقه بین نقاطی از قطعه کار و الکترود که به هم نزدیک هستند اتفاق می افتد و نقطه های داغی از قطعه کار خورده شده و از سطح قطعه کار کنده میشوند این خوردگیها توسط دی الکتریک از محل دور میشوند . همچنین که قطعه کار خورده میشود الکترود توسط موتور سِروُیِ کنترل شده ای نزدیک میشود.کنترل موتور سِروُ برای فاصله هوائی مناسب وقابل تنظیم توسط نمونه برداری ازولتاژ بین قطعه کار و الکترود انجام خواهد گرفت.

فرایند تخلیه پالسی :
الکترود به قطعه کار بسیار نزدیک می شود و فرایند کامل یک تخلیه الکتریکی به ترتیب زیر به وقوع می پیوندد. Offtime

پدیده تخلیه الکتریکی از زمان اعمال پالس تا شروع جرقه

۱٫     ولتاژ بین الکترود و قطعه کار یک میدان الکتریکی در فاصله هوائی یا GAP بوجود می آورد.

۲٫     در نتیجه این میدان ،ذرات هادی در وسط ناحیه میدان که میدان الکتریکی بسیار قوی است، متمرکز می شوند. و پلی را در وسط میدان تشکیل میدهند. ( بدلیل نبود ذرات هادی معلق در آب مقطر خالص در ابتدای بکارگیری ماشین وایرکات براده برداری به کندی صورت میگیرد چون کانال دیر یونیزه میشود.)

۳٫     در این زمان الکترونها از قطب منفی به داخل کانال ایجاد شده حرکت می کنند، و با اِین ذرات برخورد می کنند. بنابراین یونهای مثبت و منفی از این ذرات معلق بوجود می آیند. این فرایند بصورت انفجاری کل ناحیه GAP  را در بر می گیرد.

پدیده تخلیه الکتریکی از شروع جرقه تا انتهای پالس

۱٫     یونهای مثبت به سمت قطب منفی حرکت میکنند ، و یونهای منفی بسمت قطب مثبت. و جریان یونها بوجود می آید.

۲٫     این جریان الکتریکی به شدت افزایش یافته و در برخورد در آن نقطه گرمای شدیدی بوجود می آورد و در صورتیکه گرما موثر باشد، همان نقطه از قطعه کار ذوب می شود. این گرما مایع دی الکتریک را بخار کرده و فشاری را بین الکترود و قطعه کار بوجود می آورد این فشار بسیار کوچکتر از آنی است که بتواند در قطعه کار یا ابزار حرکت ایجاد کند اما این فشار در واحد سطح مقدار بسیار بزرگی است.

۳٫     پس از ذوب شدن آن نقطه، با ادامه اعمال ولتاژ و جریان، کانال یونیزه گشادتر می شود و سطح نقطه ذوب بیشتر می شود اما این ولتاژ و جریان را تا آخر نمی توان ادامه داد چرا که با ادامه جریان، آن نقطه هر چه بیشتر داغتر می شود و به کربنها فرصت کافی برای سوختن می رسد و این کربنها در اثر فشار حاصل و بدلیل مرطوب بودن کانال یونیزه به هم می چسبند و حال الکترونها به جای حرکت از طریق کانال یونیزه از طریق این توده کربن منتقل می شوند و علاوه بر اینکه بر ذوب بیشتر کمک نمی کند بلکه عارضه بسیار بدی بنام ARC یا جوشکاری را پدید می آورد.

پدیده تخلیه الکتریکی از در زمانofftime

1.     حال پالس خاموش می شود.( off time) مایع سرد به سطح مذاب حرارت بالا می رسد و مذاب بسیار سرد می شود.

این سرد شدن شدید باعث انجماد نشده و مذاب را متلاشی می کند که بصورت آتشفشانی فوران می کند و از محل دور می شود. اما همه مذاب متلاشی نمی شود و قسمتی از آن در اثر فشار گازهای حاصل جابجا شده و لبه می گیرد. این لبه های بوجود آمده، نقاط موثر تخلیه بعدی خواهند بود. در زمان خاموشی پالس، GAP دوباره ایزوله می شود و برای پالس بعدی آماده می شود.

دی الکتریک

در ابتدای کشف اسپارک در روسیه از هوا بعنوان دی الکتریک استفاده شد. بزودی کشف شد که مشتقات نفت مزایای زیادی نسبت به هوا دارند. استحکام آنها زیاد است. و با استفاده از مشتقات نفت از گپ کوچکتری میتوان استفاده کرد و کیفیت اسپارک کاری با آن بسیار مطلوب است. در این نوع مواد فرکانس کار اسپارک میتواند بیشتر گردد و ذرات برداشته شده براحتی توسط آن جابجا میشوند.

وظایف دی الکتریک

·   جداسازی یکی از مهمترین فوائد دی الکتریک عایق سازی بین الکترود و قطعه کار است. دی الکتریک باعث باریک شدن پهنای کانال جرقه نیز میشود که این به نوبه خود باعث بالا رفتن کیفیت سطح اسپارک میشود.

·   یونیزاسیون سیال انتخاب شده باید تازمان وقوع شکست الکتریکی غیر رسانا باقی بماند. زمانیکه ولتاژ فاصله هوائی به ولتاژ یونیزاسیون رسید ، سیال باید سریع بشکند ( شکست الکتریکی ) و پس از عمل تخلیه باز سریع غیر یونیزه گردد. گرمای نهان تبخیر سیال باید بزرگ باشد تا تنها یک قسمت کوچکی از دی الکتریک تبخیر شود و کانال اسپارک سطح کوچکی را به خود اختصاص می دهد. در نتیجه آن چگالی انرژی بالا میرود و دانه بندی اسپارک ریزتر گردد.

·   خنک سازی دمای جرقه اسپارک در سطح الکترود و قطعه کار مقداری بین ۸,۰۰۰-۱۲,۰۰۰° C دارد این گرمای بالا قطعه کار را سریع ذوب میکند که دی الکتریک باید هر دو سطح را خنک سازد. اگر الکترود خنک نگه داشته شود خوردگی آن نِیز کاهش مِی یابد.

·   جابجائی ذرات براده برداری شده

شرایط لازم دی الکتریک

بطور تئوریک همه مایعاتی که عایق باشند میتوانند بعنوان دی الکتریک مورد استفاده قرار گیرند. یک دی الکتریک باید شرایط زیر را داشته باشد.

·   فرسایش: فرسایش زیاد قطعه کار داشته باشد در حالیکه فرسایش الکترود توسط یونهای آن کم باشد. ( یونهای مثبت آن بسیار سنگین تر از یونهای منفی آن باشد)

·   تاثیر بر سلامتی: تحریک پوستی نداشته باشد، سمی نباشد، دود تولید نکند و بوی بد نداشته باشد. هیدروکربنهای گروه پارافین بر پوست تاثیر دارند و نباید بکار برده شوند.  بر روی وان اسپارک یک سیستم تهویه باید نصب شود مگر در مواردی که اسپارک فقط برای پرداخت بکار میرود.

·   نقطه اشتعال: دی الکتریک نباید زود بخار شده و مشتعل شود. مایعات با درجه اشتعال پائین تر، گازهای زیادی را تولید می کنند که این گازها سرعت ماشین کاری را پائین آورده و احتمال آتش گرفتگی را بالا می برد.

·   چگالی: مواد با چگالی بالا نرخ براده برداری بالائی دارند. چگالی مواد معمولا در دمای ۱۵ درجه سانتیگراد محاسبه می شوند. دی الکتریکهای مورد استفاده امروزی چگالی بین ۰٫۷۵۰-۰٫۸۲۰ دارند.

·   چسبندگی یا ویسکوزیته: ویسکوزیته، فاکتور بسیار مهمی است. روغن با ویسکوزیته بسیار بالا برای ماشین کاری خوب است. و برای این نوع روغن چرخش مابین فاصله هوائی کوچک به سختی صورت می گیرد. برعکس ، این روغن سنگین برای سطوح خشن مناسب است .

·   هدایت الکتریکی: هیدروکربنهائی که برای مصارف صنعتی بکار گرفته میشوند هدایتی در حدود ۲x 10-14 ohmxcm-1 دارند.

·   ضریب دی الکتریک:برای محاسبه ضریب دی الکتریک ظرفیت یک خازن در دو حالت پر از دی الکتریک و خالی از دی الکتریک در یک حالت فرکانس بالا اندازه گیری می شود. ضریب دی الکتریک از تقسیم دو مقدار بدست آمده بدست می آید. دی الکتریکی برای اسپارک مناسب است که ضریب دی الکتریکی بین دو تا دونیم داشته باشد.

·   ولتاژ از هم گسیختگی: مقدار ولتاژی که میتواند یک لایه ۵/۲ (دو نیم) میلیمتری از دی الکتریک را بین دو الکترود کروی از هم بپاشد (عایق را به هادی تبدیل کند) ولتاژ از هم گسیختگی یا طاقت جرقه گویند. دی الکتریک مناسب برای اسپارک باید طاقت جرقه ای بین ۵۰-۶۰ kv داشته باشد.

·   تعلیق ذرات:ذراتی که از قطعه کار یا الکترود برداشته میشوند بخصوص کربن در آن ناحیه ایجاد ناخالصی میکند. دی الکتریک باید این قطعات را از روی ناحیه کار دور کند. بهتر است مقدار کمی از این ناخالصی ها برای براده برداری بهتر روی ناحیه کار باقی بمانند اما غلظت ناخالصی ها نباید بالا باشد. افزایش غلظت ناخالصی ها موجب بروز arc میشود. بعبارت دیگر ذرات میِکرونی موجب سرعت براده برداری میشوند و اضافه کردن مقداری ناخالصی به دی الکتریک خالص سرعت براده برداری آنرا بالا میبرد.

·   رنگ و واشرهای ماشین را حل نکند.

·   عمر بالا , در دسترس بودن و در نهایت قیمت دیگر پارامترهای مهم اسپارک هستند.

در انتخاب روغن مناسب بعنوان دی الکتریک نکات زیر باید مورد توجه قرار گیرند:

۱٫  برای ماشینکاری کاربیدتنگستن استفاده از نفت سفید مناسبتر است.

۲٫  برای ماشین کاری قطعات ریز با سطوح صاف ( مثل صنعت ساعت سازی ) نیز از نفت سفید استفاده شود.

۳٫  برای ماشین کاری قطعات با اندازه های متوسط ( که h35  یا آنهائی که صافی سطح خوبی را لازم دارند ) از روغن با ویسکوزیته بین ۶-۱۲cts استفاده شود.

۴٫  برای ماشینکاری قطعات بزرگ ( با سطوح خشن  یا ch36 ) از روغن با ویسکوزیته بین ۱۲ تا ۲۰cts استفاده گردد.

 روغن مخصوص EDM

این نوع از روغن ویسکوزیته پائین بوده و رنگ روشن دارد و همچنین براحتی فیلتر شده و براحتی جابجا می شود. نقطه اشتغال بالائی نیز دارد از جمله خواص دیگر این ماده ضد اکسید اسیون بودن آنست که رسوب را کاهش می دهد.کمیابی و گران قیمت بودن و غیر استاندارد بودن انواعی از آن از جمله مشکلات این روغن یا دی الکتریک مخصوص است

دستگاهی است دائمی که برای جا به جایی اشخاص یا کالا ،بین طبقات ساختمان بوده و در طبقات مشخصی عمل می نماید . دارای کابینی است که ساختار ، ابعاد و تجهیزات آن به اشخاص به سهولت اجازه استفاده می دهد و میان ریلهای منصوبه عمودی با حداکثر انحراف 15 درجه حرکت می کند .  آسانسور وسیله نقلیه عمومی دائمی است که بین ترازهای از قبل تعریف شده حرکتمی کند آسانسور تنها وسیله رفت و آمد ترافیکی است که مورد استفاده تمامی گروه سنی قرار می گیرد و عمومی ترین وسیله جابجایی عمودی در جهان است

آسانسور وسیله نقلیه ای است که کنترل آن به یک سیستم سپرده شده فرمان دادن به آن به اختیار مسافر است ، اما ایستادن آن در محل مقرر به توسط سیستم است . آسانسور در داخل محیطی نصب می شود که از سه قسمت تشکیل شده است :

1- موتورخانه : برای برقراری موتور و گیربکس و تابلو کنترل آسانسور و تابلو برق

2- چاه آسانسور : برای نصب درها ، ریلها و همچنین محلی برای حرکت کابین و وزنه

3- چاهک : در پایین ترین قسمت چاه آسانسور ،برای ضربه گیرها و بافرها

موتور گیربکس بعنوان قلب آسانسور و تابلو کنترل بعنوان مغز آسانسور عمل می نماید . 

آسانسور حمل بار و مسافر

آسانسورری است که برای حمل ونقل کالا طراحی شده است و معمولا عمل حمل ونقل

بهمراه افراد صورت می گیرد .

آسانسور خدماتی

آسانسوری است دائمی که برای جابجایی کالا بین طبقات ساختمان می باشد و در طبقات مشخصی عمل می کند ، دارای کابینی است که ابعاد آن به اشخاص اجازه استفاده را نمی دهد و در میان ریلهای منصوبه عمودی و با حداکثر 15 درجه انحراف ، حرکت می کند . ابعادی که کابین را برای افراد غیر قابل استفاده می کند ، نباید از مقادیر زیر بیشتر شود :

الف – مساحت کف کابین 00/1 متر مربع

ب – عمق 00/1 متر

ج – ارتفاع 

آسانسور خودرو بر ساختمان های خصوصی

آسانسوری که اتاقک آن ابعاد مناسبی برای جابجایی خودروهای سواری داشته و طراحی آن امکان این جابجایی را می دهد .

ریل راهنما

اجزایی صلب هستند که برای هدایت کابین و یا وزنه تعادل تعبیه می شود . 

تعریف سیستم مکانیکی و قطعات مربوطه

و سرعت است. آسانسور طبق این پارامتر ساخته می شود . جرم یک Q ( kg ) پارامترهای اصلی آسانسورها
مسافر برای هر نوع محاسبه ای در آسانسور 75 کیلو در نظر گرفته می شود .

پارامتر های فنی دیگر عبارتند از :

الف ) ارتفاع مسیر ( بالا رفتن کابین ) تعداد و محل توقف ها

ب ) ابعاد چاه آسانسور ، کابین و موتورخانه

پ ) ولتاز برق اصلی ، تعداد استارت آسانسور در ساعت و فاکتوربار

ت ) سیستم کنترلآسانسور

ث ) سیستم درب های آسانسور و ورود و خروج و نوع کنترل

ج ) تعداد آسانسورهای و مکان آنها در ساختمان

چ )شرایط محیطکار کرد

قطعات اصلی آسانسورهای الکتریکی عبارتند از:

الف ) وسایل تعلیق کابین و وزنه تعادل که می تواند سیم بکسل فولادی و یا زنجیر باشد .
ب ) وسیله رانش که محرک آسانسور است و شامل:

- موتور الکتریکی

- گیربکس

- ترمز

- فلکه کششی و یا دنده زنجیر

- شاسی ماشین – کوپلینگها ، محورها ، یاتاقانها

کابین که مسافرین و یا بار را حمل می کند ، شامل یوک، که چهارچوبی فلزی است و کابین ازطریق آن به سیستم تعلیق متصل می شود ، کف کابین که بار را نگهداری می کند و بدنه کابین به کف متصل است .

قطعات دیگر عبارتند از :

- سیم تعلیق

- راهنماها که باعث هدایت کابین در مسیر حرکت خود می شود .

- درب کابین و محرک درب

ت )وزنه تعادل که برای جبران وزن کابین و قسمتی از ظرفیت بکار می رود .

(Hoist Way) ث ) چاه آسانسور

این فضا قسمتی یا تماما پوشیده است و از کف چاله تا سقف ( کف موتورخانه ) ادامه دارد در این فضا کابین و وزنه تعادل حرکت می کنند و شامل ریلهای راهنما برای کابین و وزنه تعادل و درهای طبقات و ضربه گیر در کف چاه می باشد .

ج) سیستم ایمنی   

یک وسیله مکانیکی است که در صورت بروز هر گونه خرابی ، یا شل شدن سیم بکسل( زنجیر تعلیق) وسیله توقف و نگاه داشتن کابین و یا وزنه تعادل در روی ریل راهنما می باشد و اگر سرعت کابین در جهت پائین رفتن از مقدار مشخص شده ای تجاوز کند این مکانیزم عمل می نماید ، عملکرد این مکانیزم توسط گاورنر که معمولا در موتور خانه است شروع می شود .

چ ) ضربه گیرها

کابین یا وزنه از حدود تعیین شده در چاهک گذشته و امکان برخورد با کف چاهک پیش آید این وسیله از برخورد خشن جلوگیری می نماید . ضربه گیر ممکن است از جنس پلی اورتان ، فنر یا نوع روغنی انتخاب شود که بستگی به سرعت اسمی داشته و طوری طراحی می شود تا انرزی جنبشی کابین یا وزنه تعادل را جذب کرده ( نوع فنری ) و یا مستهلک نماید .

ح ) تجهیزات الکتریکی

که شامل امکانات ایمنی و روشنایی نیز می گردد .

خ ) سیستم کنترلی 

موتور و گیربکس بالا بر

موتور و کاهنده های بدون چرخ دنده معمولا برای سرعت های بیشتر از 2.5 متر بر ثانیه استفاده میشود در حالیکه برای سرعت های کمتر ، از گیربکس های دارای چرخ دنده استفاده می شود قبلا از گیربکس با چرخ دنده های ساده استفاده می شد ولی با پیشرفت روش های طراحی و تولید ، چرخ دنده های حلزونی یک استاندارد قابل قبول مورد استفاده در گیربکس آسانسورها شد .

و تغییر سرعت از طریق تغییر فرکانس صورت می گیرد .AC موتور گیربکس شامل موتور سه فاز

ترمزها
در صورت قطع برق یا قطع برق سیستم کنترل ، سیستم ترمزآسانسور باید به طور اتوماتیک عمل کند ، لذا ، از ترمز های اصطکاکی الکترو مغناطیسی استفاده می شود .اگر کابین با 125% بار نامی خود در سرعت معمول خود حرکت کند ، ترمز ها باید قادر به توقف کامل سیستم باشند و بلافاصله سیستم را در حالت ساکن نگهدارند .ترمز باید توسط فنرهای فشاری و یا نیروی وزن عمل کند . ترمز توسط الکترومغناطیس و یا الکتروهیدرولیک باید باز شود . اگر جریان برق قطع شود باید حداقل دو وسیله مستقل الکتریکی کنترل کننده داشته باشد . در صورت قطع جریان برق ، ترمز باید بلافاصله عمل نماید . هنگامیکه موتور گیربکس با یک وسیله دستی اضطراری مجهز باشد ترمز  باید طوری طراحی شده باشد که توسط دست بتوان آن را باز کرد و با فشار دائمی توسط نفر این ترمز باز بماند .

مقررات ایمنی سیستم محرکه آسانسور

1-هر آسانسور باید حداقل یک سیستم محرک مخصوص به خود داشته باشد .

2- حرکت دادن آسانسور به دو روش مجاز است .

با استفاده از سیم بکسل و فلکه و وزنه تعادل ( By traction ) الف ) سیستم اصطکاکی
این سیستم چه از نوع وینچی بدون وزنه تعادل و چه از نوع ( Positiv drive( ب ) سیستم مستقیم فقط برای سرعتهای کمتر از 0.63 متر بر ثانیه مجاز است .

3- آسانسور باید مجهز به سیستم ترمزی باشد که در مواقع قطع منبع تغذیه موتور اصلی و یا مدارهای فرمان به صورت خود کار سیستم متحرکه را متوقف نماید .

4- سیستم ترمز باید یک ترمز الکترومکانیکی ( اصطکاکی ) داشته باشد .

5- سیستم ترمز باید بدون هیچگونه تاخیری پس از قطع مدار باز کننده ترمز، عمل نماید ( دیود با خازنی که به طور مستقیم به ترمینال سیم پیچی ترمز متصل است بعنوان یک وسیله تاخیر دهنده محسوب نمی شود( .

6- فشار کفشک های ترمز باید توسط نیروی فنر تامین شود .

ترمز باید دارای حداقل دو کفشک با لنتهای نسوز باشد که روی دیسک یا استوانه عمل می کنند .8- استفاده از ترمز نواری ممنوع است

9- وجود چرخ طیار یا وسیله دیگری برای رساندن کابین در حالت اضطراری تا سر طبقه ضروریست .
10- برای قسمتهای گردنده در دسترس با سطح ناصاف نظیر زنجیرها ، چرخ زنجیرها و چرخ دنده ها بایستی حفاظت موثری پیش بینی شود .

11- کلیه اجزاء گردنده با سطح صاف بایستی به رنگ زرد باشد . 

سیستم تعلیق کابین و مکانیزم تعادل

کابین و وزنه های تعادل توسط سیم بگسل های فولادی معلق نگاه داشته می شوند . سیم بگسل های آسانسور به بالای یوک کابین متصل می شوند .یک وسیله اتوماتیک برای تنظیم کشش سیم بگسل تعلیق باید حداقل در یکی از دو انتها وجود داشته باشد. این وسیله با مکانیزم متعادل ساز فشردگی بطور جداگانه معرفی می شود، چنین وسیله ای شامل یک سوکت گوه ای است که همراه یک فنر مارپیچ فولادی ، ضربه گیر لاستیکی و کابل شو است .

وزنه تعادل

وزنه تعادل در آسانسورهای کششی و زنجیری برای تعادل جرم کابین و درصدی از وزن بار یا مسافر بکار می رود .

این درصد 45 تا 50 می باشد

وزنه های تعادل داخل قاب مربوطه بایستی به طریقی مهار شده باشند که در اثر ضربات احتمالی شکسته نشده و از قاب خارج نشوند . به قاب وزنه باید حفاظ یا حفاظ هایی فلزی نصب شوند تا در صورت شکستن کفشک های وزنه ، قاب از ریل وزنه خارج نشوند . 

هدایت کابین

استفاده از ریل راهنما بعلل زیر است

: 1 ) برای هدایت کابین و وزنه تعادل در حرکت عمودی و حداقل کردن حرکات افقی .
2 ) جلوگیری از نوسانات کابین بعلت نیروهای خارج از مرکز

3 ) توقف و نگهداشتن کابین در هنگام عملکرد مکانیزم ایمنی

کابین و وزنه تعادل در حرکت خود باید توسط حداقل دو ریل راهنما فولادی صلب هدایت شوند . این دو از فولاد

ساختمانی دارای تنش کششی بیشتر از 370 نیوتن بر میلی متر مربع و کمتر از 520 نیوتن بر میلی متر مربع ساخته شده اند .

مقررات ایمنی ریل های راهنما

1-    کابین و وزنه تعادل بایستی هر کدام به وسیله حداقل دو ریل راهنمای سخت ، هدایت شوند .

2-    2- توان و استحکام ریل ها ، متعلقات و اتصالات آن ها باید جهت تحمل نیرو های ناشی از عملکرد ترمز ایمنی ( پاراشوت ) وهمچنین انحناء و پیچش های ناشی از بار نا متعادل داخل کابین ، کافی باشد .3- ریل های راهنما باید به گونه ای به براکت ها و سازه ساختمان ها محکم شوند که اثرات نا مطلوب ناشی از نشست ساختمان یا انقباض بتن ، به صورت خود کار یا با تنظیم ساده ای قابل جبران باشد .
4- جوشکاری ریل ها به همدیگر یا به براکت ها و ساختمان ممنوع می باشد . 

انواع کفشک راهنما

کابین و وزنه تعادل می باید بر روی پل راهنما توسط کفشک های بالایی و پائینی که به شاسی متصل هستند هدایت شوند .

دو نوع اصلی کفشک راهنما وجود دارد که عبارتند از :

1 ) کفشک های لغزشی

2 )کفشک های غلطکی

کفشک های لغزشی که اخیرا استفاده میشود برای سرعت های کم ومتوسط تا حدود 2 متر بر ثانیه می باشد

. اصطکاک لغزشی می تواند مقاومت قابل توجهی در حرکت کابین اعمال نماید . با بکار بردن کفشک های لغزشی ریلهای راهنما باید روغنکاری شوند تا مقاومت در مقابل اصطکاک و سایش کم شود و شرایط لغزش بهتر گردد . امروزه استفاده از روغنکاری کننده های خودکار با روغن سنگین یا گریس معمول است

. وجود کفشک های راهنمای غلطکی در آسانسور های سرعت زیاد ضروری هستند ، هر چند نرمی حرکت کابین و صرفه جویی در انرژی به علت کاهش در اصطکاک وجود این کفشک های غلطکی را در آسانسور های با سرعت متوسط را نیز اقتصادی می کند . 

گاورنر سرعت غیر مجاز

گاور نر در موتورخانه قرار دارد و شامل سیم بگسل گاورنر ( 1 ) ( سیم بگسل ) که از فلکه گاورنر (2) گذشته و به فلکه کششی ( 3 ) در ته چاهک امتداد یافته و مجددا به فلکه گاورنر برگشته و حلقه ای تشکیل می دهد . سیستم به وسیله کابین که در نقطه ( 4 ) به سیم بگسل گاورنر وصل شده به حرکت در می آید . وقتی که سرعت به حد فعال شدن گاورنر برسد ، گاورنر سیم بگسل را نگه می دارد و از آنجائیکه کاین هنوز حرکت خود را در جهت پائین ادامه می دهد لذا سیم گاورنر کشیده شده و در نهایت سیستم ایمنی عمل می نماید .

سرعت فعال شدن گاورنر باید حداقل 115 درصد سرعت اسمی باشد .مطابق  EN81

سیستم ایمنی ( پاراشوت )

کابین هر آسانسور که بوسیله سیم بگسل ها یا زنجیر ، معلق و ممکن است به وسیله اشخاص به منظور تردد و جابجایی بار یا کالا مورد استفاده واقع شود ، باید مجهز به سیستم ایمنی یا آنچه در ایران به اسم پاراشوت معروف شده است گردد . وزنه تعادل زمانی باید یا سیستم ایمنی ( پاراشوت ) مجهز شود که طبقه زیرین آن مسکونی باشد .

سیستم ایمنی یک وسیله مکانیکی برای متوقف کردن کابین ( یا وزنه تعادل ) به طریق در گیر شدن با ریل های راهنما است و در مواقعی که کابین از سرعت تعیین شده قبلی در جهت حرکت به سمت پائین تجاوز کند بدون توجه به دلیل افزایش سرعت ، عمل می کند .

سیستم ایمنی ترجیحا در زیر و در پائین ترین قطعه یوک کابین نصب می شود و بر روی جفت ریل های راهنما عمل می کند . درگیری با ریلهای راهنما باید همزمان باشد ، و کف کابین با بار توزیع شده بطور یکنواخت ، نباید انحراف بیش از 5 درصد از موقعیت خودش داشته باشد .

سرعت مشخص که کابین یا وزنه تعادل باید در آن متوقف ( پاراشوت ) شود برابر با سرعتی است که گاورنر برای آن تنظیم شده تا عکس العمل نشان دهد سیستم ایمنی وزنه تعادل ممکن است یا با خرابی سیستم تعلیق و یا بوسیله یک سیم بگسل ایمنی ، اگر سرعت اسمی از یک متر بر ثانیه متجاوز نباشد عمل نماید . یک سوئیچ سرعت بیش از حد مجاز باید روی دستگاه گاورنر نصب شود تا قبل از فعال شدن سیستم ایمنی مدارات کنترل را قطع نماید . سیستم ایمنی کابین بر اساس مشخصه های عملکرد طبقه بندی می شوند که به شرح زیر می باشند .

1)     نوع آنی یا لحظه ای : که فشار به سرعت فزاینده ای را بر روی ریل های راهنما در مدت زمان توقف اعمال می نماید . زمان توقف و مسافت توقف بسیار کوتاه است و وسیله ای انعطاف پذیر برای محدود کردن نیروی کند

2)     شوندگی و مسافت توقف معرفی نشده است . این نوع سیستم ایمنی در اروپا می تواند برای سرعت های تا بکار گرفته شود .

3)     2) نوع پیشرونده : حین توقف فشار محدودی را روی ریل های راهنما اعمال می کند و بعد از فعال شدن کابل سیستم ایمنی ، نیروی کند شوندگی به طور قابل ملاحظه ای یکنواخت می ماند . زمان و مسافت توقف بستگی به جرم در حال حرکتی که باید متوقف شود و سرعتی که سیستم ایمنی در آن فعال می شود دارد . 

ضربه گیر ها

مشخصات :
آسانسور ها باید با ضربه گیر ها که در کف چاهک و در مکان انتهایی حرکت کابین و وزنه تعادل قرار می گیرند ، تا وسیله اضظرارینهایی را تشکیل دهند . اگر ضربه گیرها به کابین یا وزنه تعادل وصل شوند باید یک پایه یا فونداسیونی به ارتفاع نیم متر در چاهک قرار بگیرد تا این ضربه گیر ها روی آن بنشینند .
دو نوع کلی از ضربه گیرها وجود دارد :

( Accumulation type ) 1) نوع جمع کننده انرژی

( Dissipation type ) 2)نوع مستهلک کننده انرژی

1- ضربه گیر نوع جمع کننده انرژی با یا بدون حرکت برگشتی می تواند برای سرعت های تا 1 و یا 1.6 متر بر ثانیه به ترتیب بکار گرفته شود .

2- ضربه گیر نوع مستهلک کننده انرژی مستقل از سرعت اسمی آسانسور بکارگرفته می شود . یک دور انداز ، موتور را کنترل نموده و در رسیدن به طبقه توقف ، در صورتیکه ضروری باشد ،سرعت کابین را به حدی کم کند تا سرعتی که کابین در موقع نشستن به روی ضربه گیردارد از سرعتی که ضربه گیر برای آن طراحی شده زیادتر نباشد.

ضربه گیر پلی اورتان ( جمع کننده انرژی

ضربه گیرهای پلی اورتان در برخی کشورها برای سرعت اسمی پائین بسیار معروفیت یافته است . 

ضربه گیر فنی ( جمع کننده انرژی )

قطعه اصلی این نوع ضربه گیر ها معمولا یک فنر مارپیچ ساخته شده از مقطع گرد یا مربع است .

ضربه گیر روغنی (هیدرولیک )( مستهلک کننده انرژی )

در مقایسه با نیروی باز دارندگی فزاینده ضربه گیرهای فنری ،ضربه گیرهای روغنی می توانند طوری طراحی شوند که در حین عمل توقف نیروی ثابتی را اعمال نمایند که نتیجتا باز دارندگی ثابت خواهد بود .
ضربه گیر باید توانایی تبدیل انرژی جنبشی کابین ( یا وزنه تعادل ) در لحظه اصابت به حرارت ، و همینطور انرژی پتانسیل ناشی از کاهش سطح ، که مساوی با جابجایی ضربه گیر است را داشته باشد . 
مقررات ایمنی سیم بکسل ها و ایمنی های مکانیکی

( ترمز ایمنی – گاورنر – ضربه گیر )

1- سیم بکسلهای متصل به کابین و وزنه تعادل می بایستی حتما از جنس فولاد ، حداقل 2 رشته با حداقل قطر 8 میلی متر باشند و مخصوص آسانسور ساخته شده باشند .

2- ضریب ایمنی سیم بکسلها در صورتی که تعداد سیم بکسلها 3 رشته یا بیشتر باشند حداقل 13 ودر صورتیکه 2 رشته باشد حداقل 16 می باشد .

3- حداقل نسبت بین قطر فلکه ها به قطر سیم بکسل 40 میباشد .

4- بارهای وارده بایستی بصورتی یکسان روی کلیه رشته های سیم بکسل توزیع گردد .
5- کلیه فلکه های گیربکس و هرزگرد بایستی دارای مانع خروج سیم بکسل از شیار باشند .
6- ترمز ایمنی ( پاراشوت ) صرفا هنگام پایین آمدن کابین فعال بوده و بوسیله فکها یا قرقره های درگیر با ریلها که در اثر افزایش سرعت کابین از گاورنر فرمان می گیرد ، عمل می کند .
و ( Progressive ) 7- ترمز ایمنی ( پاراشوت ) برای آسانسور های با سرعت حداکثر یک متر بر ثانیه از انواع لحظه ای یا نوع تدریجی برای سرعت های بیشتر از یک متر بر ثانیه حتما از نوع تدریجی باشد . 8- ترمز ایمنی ( پاراشوت ) می بایستی ترجیحا در پایین ترین قسمت کابین مستقر شده و پس از عمل کردن فقط با بالا آوردن کابین آزاد گردد

9- وسیله الکتریکی باید قبل از عملکرد کامل ترمز ایمنی یا درست هنگام ایستادن کابین موتور را از کار بیاندازد.

10- کنترل کننده های مکانیکی سرعت ( گاورنر ) می بایستی متناسب با سرعت نامی آسانسور و رعایت مقررات تنظیم و ثابت شده است .(EN81-9.9 مربوطه)

11-سیم بکسل گاورنر می بایستی با قطر حداقل 6 میلی متر ، دارای حداقل ضریب اطمینان 8 و بسیار انعطاف پذیر باشد .

12- کنترل کننده های سرعت ( گاورنر ) بایستی دارای وسیله ای الکتریکی باشد که پس از عملکرد تا آزاد کردن کابین از حرکت آن جلوگیری نماید .

13- آسانسورها بایستی دارای ضربه گیرهای کابین و وزنه تعادل باشند که در پایین ترین حد حرکت کابین و وزنه تعادل و بر روی ستونهایی ( سکوهایی ) نصب میشوند و نوع مناسب آنها با توجه به سرعت و ظرفیت آسانسورها انتخاب می شود.

14-ضربه گیرهای سیار که با کابین و وزنه تعادل در حرکت هستند ، بایستی با ستون های ( سکوهای) حداقل نیم متر ارتفاع که در پایین ترین حد حرکت کابین و وزنه تعادل (در چاهک) تعبیه شده اند تماس حاصل نمایند .

15 – در هر صورت هنگام نشستن کابین روی ضربه گیرها بایستی فضای مناسب در چاهک بعنوان جان پناه وجود داشته باشد . 

 درها و سر درها

مشخصات انواع دربها

بسته به هر حالت خاصی ، باید مناسبترین نوع درکابین ودر راهرو استفاده شود . انتخاب بستگی به نوع آسانسور و بار اسمی آن دارد . کارآمد ترین در نوعی است که دارای زمان باز شدن کمتری باشد و عرضیکه انتقال همزمان مسافرین را اجازه بدهد .

درهای لولایی

درب تکه لته اغلب به عنوان درب طبقه در آسانسورهای کوچک مسافربر در منازل جائیکه ترافیک خیلی کم است کاربرد دارد این نوع فضای اضافی را برای بازشدن لته نیاز دارد و بطور دستی عمل می شود و هر دو زمان بازشدن و بسته شدن نسبتا طولانی است . ترتیب معمول به این صورت است که درب به طور دستی باز می شود و بسته شدن آن به وسیله یک وسیله مخصوص بستن درب صورت می گیرد تا از ماندن و کوبیده شدن جلوگیری شود.

درهای کشویی افقی

امروزه این نوع درب ها بیشتر استفاده میشوند و مزایایی ازقبیل بازشدن سریع و بی صدا بودن در مقایسه با انواع دیگر و راحتی عمل را دارند .

طبقه بندی آنها به قرار زیر است :

1) درب تکه لته ، چپ بازشو یا راست شو

2)درب کنار باز شو ، دو یا سه سرعت چند لته

3) درب وسط بازشو تک سرعته

4) در با لته های متعدد

طراحی و آماده سازی محل آسانسور

جانمایی آسانسور(ها) : طراح باید محل صحیح قرارگیری آسانسور(ها )در یک ساختمان ، سهولت دسترسی و رفت و آمد مسافرین و هدایت آنها به سمت آسانسور(ها) را تعیین کند.پس از مشخص شدن تعداد و ظرفیت آسانسورها طراح باید با توجه به موارد زیر مکان صحیح قرارگیری آسانسور(ها) را تعیین نماید:

آسانسور(ها) باید درمرکز یا مراکز حرکتی و ترافیکی ساختمان قرارگیرد ، بطوریکه با کمترین حرکت و جابه جایی مسافر یا بار ، بتوان از نقاط مختلف ساختمان به آنها دسترسی پیدا نمود.
حداکثر فاصله پیاده روی از در ورودی ساختمان یا درآپارتمانها برای سوار شدن به آسانسور(ها) درهر طبقه 45رز متر می باشد.

توصیه1- در صورتیکه تعداد آسانسورها بیش از یکدستگاه باشد می توان آنها را کنار یا روبروی هم جای داد.

آسانسورها باید به نحوی جایگذینی شوند که فاصله مسافران برای سوار شدن به هر کابین حداقل ممکن باشد.

توصیه2- درصورتیکه تعداد آسانسورها سه دستگاه یا کمتر باشد می توان آنها را مجاور هم درنظر گرفت و درصورتیکه بیش از سه دستگاه باشند بهتر است طوری تقسیم شوند که حداقل دردو منطقه متفاوت یا در دوگروه روبروی هم قرار گیرند.

توصیه3- محدودیتی درتعداد آسانسورها متمرکز دریک منطقه وجود ندارد ولی پیشنهاد می شود تعداد آسانسورهای کنار هم در ساختمانی مسکونی بیش از 4 دستگاه دریک ردیف نباشند.

ورود و خروج افراد از آسانسور(ها) به طبقات و بالعکس باید براحتی و بدرون تداخل حرکتی صورت گیرد و فضای کافی جهت انتظار در ورودی و خروجی ها در نظر گرفته شود راهروهای مقابل آسانسورها باید طبق ابعاد مندرج درجدول طراحی شود

آسانسور عمق راهرو مقابل ورودیهای کابین

مسکونی تکی برابر یا بزرگتر از عمق کابین

گروهی در کنار هم برابر یا بزرگتر از5/1 متر یا بزرگترین عمق کابین درگروه (هر کدام که بزرگتر باشند

گروهی روبروی هم برابریا بزرگتراز 1/2 متر یا مجموع بزرگترین عمق آسانسورها روبروی هم(هرکدام که بزرگتر باشند

غیر مسکونی باستثنای آسانسور تخت بر تکی برابر یا بزرگتر از 5/1 برابر عمق کابین
گروهی در کنار هم برابر یابزرگتر از 4/2 متر یا5/1 برابر بزرگترین عمق کابین در گروه (هرکدام که بزرگتر باشند

گروهی روبروی هم برابر یا یزرگتر از مجموع بزرگترین عمق کابین های روبروی هم ، حداکثر 5/4 متر
غیر مسکونی

بیمارستان و... دارای

آسانسور تخت بر تکی برابر یا بزرگتر از 5/1 برابر عمق کابین

گروهی در کنار هم برابر یا بزرگتر از 5/1 برابر عمق بزرگترین کابین در گروه

گروهی روبروی هم برابر یا بزرگتر از مجموع بزرگترین عمق کلبین های روبروی هم

عمق (عرض یا طول هم راستای عمق کابین

راهرو در مقابل ورودیهای کابین

چاه آسانسور: ابعاد چاه آسانسور باید متناسب با ظرفیت ، نوع در و سرعت طراحی شود.
1- جدول و نقشه های پیوست های دو و چهار ، راهنمای طراحی ابعاد چاه ، موتورخانه و استانداردهای معتبر بین المللی می باشند توصیه می گردد در طراحی مورد استفاده قرار گیرند.
2- در صورتیکه دیواره های اطراف چاه آسانسور بتونی باشد طراح در محل های مورد نیاز صفحات آهنی یا پروفیلهای فلزی مخصوصی جهت نصب اجزاء آسانسور فلزی باشد پیش بینی های لازم جهت اتصال اجزاء آسانسور به سازه ساختمان بعمل آید. استفاده از پلیت هایی که بوسیله تفنگهای چاشنی دار در بتن کار گذاشته می شوند در شرایطی که این اجزاء دارای عملکرد درکشش هستند مجاز نیست.

برای ظرفیت بیش از 2500 کیلوگرم به ازای هر 100 کیلوگرم 16/0 متر مربع به حداکثر مساحت قابل دسترسی اضافه شود برای وزن های مابین مقادیر فوق ، مساحت از طریق رابطه خطی محاسبه شود.
در آسانسورهای خودروبر غیر تجاری که بهره برداری از آنها توسط اشخاص مجاز و آموزش دیده انجام می شود ، به ازای هر 200 کیلوگرم بار اضافی باید حدود 18/0 متر مربع به سطح چاه آسانسور اضافه شود

در صورتی که بیش از یک آسانسور در یک چاه وجود داشته باشد ، باید دیواری مابین قطعات متحرک دو آسانسور مجاور اجرا شود که از پایین ترین نقطه توقف کابین یا محل استقرار قطعات متحرک در چاهک شروع شده و تا ارتفاع 5/2 متر بالاتر امتداد یابد.

سازه دیواره ها و سقف چاه آسانسورها

دیواره ها و تیغه های پوشاننده چاه آسانسورها باید از مصالح مقاوم در برابر آتش (تحمل حداقل یک ساعت) ساخته شوندودراثر حرارت ،گاز ودودخطرناک ازآنها متصاعد نشود.
کل بارهای استاتیک و دینامیک قطعات ثابت و تجهیزات معلق آسانسور ها بعلاوه ظرفیت آن بر سقف چاه آسانسور وارد می شود ، لذا نیروهای وارده به این سقف باید محاسبه شده ودر طراحی سازه و سقف چاه ملحوظ گردد.

هنگام عملکرد اضطراری ترمز ایمنی ، مجموع وزن کابین خالی بعلاوه 25/1 برابر ظرفیت با سرعتی جداقل 15/1 برابر سرعت نامی و شتاب منفی متناسب با نوع ترمز ایمنی برروی ریل های راهنما متوقف می گردد، هر چند که عمده نیرو به ریلهای راهنما وارد می شود ولی به دلیل اتصال آنها به سازه و وجود نیروهای جانبی ، سازه آسانسور نیز باید قدرت تحمل این نیروها را داشته باشد ، کذا تاثیر این نیروها باید در محاسبات سازه منظور گردد.

در کابین ها دارای در ، سطح داخلی دیوارهای چاه آسانسور در سمت ورودی های کابین باید صاف وبدون برجستگی و یا فرورفتگی باشد . و در صورت وجود این برجستگی باید با زاویه 60درجه نسبت به سطح افق پوشانده شود.

سطح داخلی دیواره چاه آسانسور در سمت ورودی طبقات کابین های بدون درب باید کاملا صاف و بدون برجستگی یا فرورفتگی باشد.

سطح داخلی دیواره های چاه آسانسور باید با مصالح مناسب به گونه ای پوشانده شوند که کمترین خلل و فرج رادارا باشد (سیمانکاری صاف یا سفید کاری.

چاه باید منحصرا برای آسانسور باشد ، نصب و عبور هر گونه لوله ، کابل ، سیم و تجهیزات دیگر در چاه آسانسور ، بجز سیم کشی و لوله های برق مربوط به سیستم روشنایی چاه و کابل های برق مخصوص آسانسور داخل چاه آسانسور ، ممنوع است.

روشنایی چاه : روشنایی چاه آسانسور باید به نحو مطلوب تامین گردد . دو عد چراغ در فاصله 5/0 متر بالاترین و پایین ترین نقطه چاه ومابقی چراغ ها به فواصل حداکثر 7 متر با حفاظ و قابلیت روشن و خاموش شدن از موتور خانه و چاهک باید نصب شود.

مدار تغذیه سیستم روشنایی موتورخانه ، روشنایی چاه و پریزهای برق باید طوری در نظر گرفته شود که در صورت قطع برق مدار تغذیه آسانسور به منظور تعمیرات احتمالی وموارد دیگر ، مدار تغذیه آنها برقرار بماند.

وزنه تعادل وکابین باید در یک چاه باشند.

تاثیرات آسانسور بر سازه ساختمان

نیروهای استاتیکی و دینامیکی ناشی از وزن و حرکت آسانسور باد در محاسبه و طراحی سازه ساختمان مد نظر قرار گیرند.

تاثیرات دینامیکی ناشی از ارتعاش موتور آسانسور باید در محاسبه و طراحی سازه ساختمان وسازه نگهدارنده آسانسور در نظر گرفته شود.

تاثیرات ناشی از ضربات وارد از حرکت و ترمز آسانسور و نیز برخوردن آن با کف چاهک باید در محاسبه و طراحی سازه ساختمان و سازه نگهدانده آسانسور درنظر گرفته شود.

سازه نگهدارنده آسانسور باید برای مقاومت در برابر زلزله های با ریسک بالاتر و یا حداقل معادل درجه خطر زلزله ساختمان اصلی محاسبه و طراحی شود.

رعایت ضوابط و مقررات مبحث ششم (بارهای وارده بر ساختمان) وسایر مباحث مقررات ملی ساختمان درارتباط بامحاسبه ، طراحی و اجرای آساسنسورها الزامی است.

موتورخانه
بهترین محل جانمایی موتورخانه در بالای چاه آسانسور است هرچند که ممکن است بدلیل پاره ای مجدودیت ها ، موتورخانه درپایین یا کناره چاه آسانسور باشد، فضای موتورخانه باید به اندازه ای باشد که امکان جای دادن تجهیزات ، فضای مناسب جهت تردید ایمن افراد مجاز و تعمیرات احتمالی را دارا باشد.

ابعاد موتورخانه باید طبق نقشه ها و جداول پیوست 2 طراحی و اجراگردد . در صورت عدم امکان لحاظ هر یک از این ابعاد درطراحی موتورخانه ، موارد زیر باید رعایت شود:

الف- حداقل فضای باز درجلوی تابلوهای کنترل آسانسور 700 میلی متر باشد.

ب- حداقل فضای باز دراطراف تجهیزات ثابت 500 میلی متر باشد.

ج- حداقل فضای باز دراطراف تجهیزات در حال چرخش 600 میلی متر باشد.

د- حداقل ارتفاع موتورخانه از محل استقرار ماشین آلات 1800 میلی متر باشد.

ه- حداقل ارتفاع از روی قطعات درحال چرخش تا زیر سقف موتورخانه 300 میلیمتر باشد.

و- در صورتیکه اختلاف ارتفاع بین سطوح داخل موتور خانه بیش از 500 میلی متر باشد سطح بالاتر

اید با نرده محصور شود و برای دسترسی به آن نردبانی تعبیه شود.

درصورتیکه موتورخانه برای بیش از یک آسانسور استفاده شود حداقل ابعاد موتورخانه مشترک از جدول محاسبه گردد.

:حداقل ابعاد موتورخانه مشترک- آسانسورهای کششی ، به استثناء آسانسورهای مسکونی کم تردد.
نحوه جانمایی

کنار هم مقابل هم

مساحت کف Ra + 0.9 Ra (n-1) Ra+ 0.9 Ra (n-1)

عرض B4+ (n-1) (b3 + 200)

عمق D2 فاصله بین دو چاه روبرو +2d2

Ra: مساحت موتورخانه – پیوست 2

B4: عرض موتورخانه – پیوست 2

B3: عرض چاه – پیوست 2

D4: عمق موتورخانه – پیوست 2

D2: عمق چاه – پیوست 2

N: تعداد آسانسورها – درصورت فرد بود به عدد زوج بعدی گرد شود.

بازشوی در موتورخانه باید دارای حداقل 900 میلی متر عرض و 1900 میلی متر ارتفاع باشد، باز شوی درب معمولا به سمت بیرون ودارای قفل وکلید مطمئن دراختیار افراد صاحب صلاحیت باشد.
برای جلوگیری از سقوط اجسام خارجی به داخل چاه مانعی به ارتفاع 50 میلی متر دراطراف مجاری باز کف موتورخانه ایجاد شود.

درصورتیکه نتوان از پله های معمول برای دسترسی به موتورخانه استفاده نمود ، باید نردبان اختصاصی ایمن و غیر لغزنده دائمی برای دسترسی به موتورخانه درنظر گرفت.

به منظور جابه جایی تجهیزات باید مونوریلی دائمی درسقف موتورخانه پیش بینی شود درغیراین صورت باید قلابی در مرکز چاه آسانسور در زیر سقف موتورخانه نصب گردد به طوری که بارهای وارده مطابق جدول را تحمل نماید.

بار وارده به قلاب سقف موتورخانه

ظرفیت آسانسور تا حداکثر بار استاتیکی وارده به قلاب

1000کیلوگرم 1500 کیلوگرم

2500 کیلوگرم 2000 کیلوگرم

2500 کیلوگرم< با مشورت شرکت سازنده و طراح آسانسور

روشنایی داخل موتورخانه باید بمیزان حداقل 200لوکس در کف تامین گردد. همچنین حداقل یک پریز در موتورخانه باید نصب گردد.

دمای فضای داخل موتورخانه حتی در زمان کارکرد آسانسور باید بین 5+ تا 40+ درجه سانتی گراد باشد.

مهندسین طراح باید نقشه جانمایی و مجموع نیروهای وارده به کف موتورخانه و تجهیزات نصب شده را محاسبه یا از شرکت های معتبر آسانسور اخذ نمایند و با در نظر گرفتن ضرایب ایمنی لازم محاسبات را کنترل نموده ضمن بررسی هرگونه ضعف دراثر سوراخها و شکاف ها از استحکام سازه اطمینان یابند.
در صورتیکه سرعت آسانسور بیش از 5/2 متر بر ثانیه باشد موتورخانه باید در بالای چاه آسانسور باشد. باید از موتورخانه فقط برای استقرار تجهیزات آسانسور استفاده شود و اگر ابعاد آنها مطابق مقررات این مبحث باشد جزء بنای مفید ساختمان محسوب نمیشود.

چاهک : فاصله بین کف پایین ترین توقف تا کف چاهک میگویند.

ارتفاع چاهک طبق نقشه ها وجداول پیوست 2 باید طراحی و اجرا شود . هنگام طراحی ستونها و فونداسیون اطراف چاهک دقت شود که ابعاد چاهک باید دقیقا هم اندازه چاه باشد و فونداسیون پایه ستونهای اطراف چاه آسانسور پایین تر از عمق مورد نیاز چاهک طراحی واجرا شوند.
درصورتیکه امکان هر گونه دسترسی به زیر چاه آسانسور وجود داشته باشد . یعنی زیر چاهک آسانسور خالی باشد باید علاوه بر تقویت سازه کف چاهک ، وزنه تعادل مجهز به سیستم ترمز ایمنی مستقل شود یا ستون محکمی در امتداد مرکز وزنه تعادل از کف چاهک تا زمین امتداد یابد.
چاهک باید از نظر نفوذ رطوبت به داخل دارای عایق بندی مناسب بوده ، کف آن سیمانکاری یا با موزائیک غیر لغزنده پوشیده شود و نردبان مناسبی با فاصله کم از دیواره چاه بنحوی که با قطعات متحرک فاصله مناسبی داشته باشد ، در آن کار گذاشته شود.

در صورتیکه چاه آسانسور مشترک باشد باید چاهک ها به نحو مقتضی از کف چاهک تا ارتفاع 5/2 متر جداسازی شوند وبتوان بصورت ایمن از طریق هر ورودی به چاهک مربوطه رفت و آمد نمود.
ضربه گیرها یا ستونهای نشیمنگاه ضربه گیر کابین و وزنه تعادل در فضای داخلی چاهک قرار می گیرند ، این ضربه گیرها یا ستونها باید به نحوی در کف چاهک نصب یا اجرا شوند که پس از برخورد کابین با وزنه تعادل به آنها و فشرده شدن کامل فضای خالی بعنوان جان پناه به ارتفاع حداقل 500میلی متر به ابعاد 500×600×1000 میلی متر در انتهای چاهک باقی بماند.

درهای طبقات باید پس از نصب ریلهای راهنما طبق نقشه های مورد نظر بصورت کاملا شاقول نصب شوند و هیچ گونه شکاف یا جای باز غیر معمول نداشته باشند.

نصب هرگونه دراضافه بجز درهای مخصوص طبقات در ناحیه ورودی به کابین ممنوع میباشد.
در آسانسورهایی که فاصله بین دو طبقه متوالی آن بیش از 11متر باشد یک درب اضطراری باید در محل مناسب در نظر گرفته شود بطوریکه فاصله آنها حداکثر 11 متر باشد. درها و دریچه های اضطراری در دیواره های چاه آسانسور باید حداقل 35/0 متر عرض و 20/1 متر ارتفاع داشته باشند و باز شوی آنها به سمت چاه آسانسور نباشد ، وبه قفل ایمنی طبق مقررات بند (15-2-3-7-6) مجهز باشند.

نحوه باز و بسته شدن درها و دریچه های اضطراری چاه آسانسور باید به گونه ای باشد که از سمت بیرون بدون کلید باز نشوند ولی از داخل براحتی و بدون نیاز به کلید باز و بسته شوند. همچنین در محل قفل ، مدار الکتریکی توسط شرکت های سازنده آسانسور طراحی و نصب گردد که هنگام باز شدن آنها کارکرد عادی آسانسور متوقف شود.

بر آمدگی یا فرو رفتگی های پشت درهای طبقات (درنوع بدون در کابین ، سمت چاه آسانسور) نباید به نحوی باشد که سبب گیر کردن ناخواسته دست یا لباس یا هر گونه شی ء خارجی گردد. حداکثر ناصافی مجاز 5 میلی متر میباشد.

هیچگونه در ، دریچه اضطراری و تخلیه هوا در سمتی که وزنه تعادل قرار می گیرد تعبیه نگردد.دریچه اضطراری برای ورود به بالای کابین در زیر سطح سقف چاه یا یکی از دیواره های چاه از فضای موتور خانه به ابعاد 6/0 × 6/0 متر باید تعبیه شود که باز شوی آن به بیرون چاه بوده و دارای قفل ایمنی باشد.حداقل ارتفاع کف به کف دو طبقه متوالی در هر سمت چاه آسانسور (آسانسورهای با در روبرو شامل این مورد نمیگردد و بصورت مجزا در نظر گرفته می شود) برای تعبیه در طبقه آسانسور طبق جدول می باشد. وطبقاتی که ارتفاع آنها کمتر از ابعاد این جدول می باشد به عنوان طبقه توقف محسوب نشده و آسانسور نباید در آن طبقه توقف نماید.

حداقل فاصله کف به کف طبقات با توجه به نحوه باز شدن و حداکثر ارتفاع در کف به کف نحوه باز شدن در ارتفاع مفید در (میلیمتر)

2450 افقی 2000

550 2100

2750 2300

3700 قائم 2300

4000 2500

در آسانسورهای گروهی (بیشتر از 2 آسانسور کنار هم) در کف موتورخانه و در امتداد پاگرد جلوی در طبقه آخر دریچه ای برای حمل متعلقات داخل موتورخانه مانند موتور گیر بکس و تابلوی کنترل به توقف آخر تعبیه شود که باز شوی آن به سمت موتورخانه باشد ابعاد این دریچه متناسب با موتورو گیر بکس یا وسایل سنگین داخل موتورخانه تعبیه گردد که روی این دریچه نیز کاربرد داشته باشد .
طراحی و نصب درها یا دریچه ها و یا قطعات آنها باید به گونه ای باشد که در اثر حوادث عادی مانند ضربه ، حریق ، ترکیدگی لوله های آب و غیره به داخل چاه آسانسور سقوط ننمایند .
تخلیه هوای چاه و موتورخانه

هوای چاهی که آسانسورها را در خود جای داده و بیش از دو طبقه امتداد داشته باشد بایدمستقیما یا از طریق موتورخانه به فضای آزاد تخلیه شود . مساحت دریچه تخلیه هوا نباید کمتر از 1 درصد مساحت مقطع چاه آسانسور باشد.

در صورتیکه سرعت آسانسور بیش از 5/2 متر بر ثانیه باشد سطح تخلیه هوا باید حداقل 3/0 متر مربع باشد.

اگر تعداد دو یا سه آسانسور در یک چاه مشترک قرار گیرند سطح دریچه تخلیه هوا تهویه 3/0 متر مربع کافی می باشد . ولی برای چهار آسانسور می بایستی به 4/0متر مربع افزایش یابد و به نحوی محافظت شود که از نفوذ باران ، برف ، پرندگان و حیوانات دیگر به چاه جلوگیری شود.
دریچه تخلیه هوا باید به صورت دستی عمل نماید.

چاه آسانسور نباید وسیله تخلیه هوای ساختمان باشد. تحلیه هوای چاه هر گروه آسانسور مستقل از چاه های گروه های دیگر خواهد بود بنابراین نباید بین آنها ارتباط تخلیه هوا وجود داشته باشد.
رواداری های اجرای چاه

در اجرای سازه چاه آسانسور با توجه به نوع سازه و پوشش دیواره ها روداری های ذکر شده در سایر مباحث مقررات ملی ساختمان لازم الاجرا می باشد.

روداری شاقول بودن دیواره های داخل چاه آسانسور مطابق جدول میباشد ، در صورت عدم رعایت این اندازه ها ابعاد مفید چاه پس از کسر ناشاقولی ها ملاک عمل می باشد

حداکثر ناشاقولی ابعاد چاه آسانسور

ارتفاع چاه آسانسور حداکثر نا شاقولی

30متر 25 میلی متر

60-30 متر 25 میلی متر

بزرگتر از 60 متر 50 میلی متر

در صورتیکه چاه دارای چند آسانسور باشد خطوط شاقولی در سمت مجاور آسانسورها باید حداقل 200 میلیمتر فاصله داشته باشند

روداری ناشاقولی در محل های قید شده با حرف lحداکثر 25 میلیمتر است . نظر به اینکه در سازه های مرتفع (برجها) تغییر مکان جانبی مجاز تحت تاثیر نیروهای باد در نظر گرفته می شود ، لذا باید تمهیدات خاص برای این منظور در طراحی آسانسور مد نظر قرار گیرد.

ملاحظات سازه ای در آسانسورها :

مقررات این بخش برای طراحی سازه ای قطعات مرتبط با آسانسور در سلختمان ها که شامل قطعات و اتصالات واقع در چاه ، چاهک و اتاقک موتورخانه می باشند بکار برده می شود . ضوابط طراحی سازه ای اسکلت کابین آسانسور ووزنه تعادل که بر اساس استانداردهای مربوطه توسط سازنده آسانسور لازم الاجرا است شامل این مقررات نمی باشد.

نیروهای طراحی

کلیه قطعات و اتصالات سازه ای مرتبط با آسانسور باید برای مجموع وزن ماشین آلات و قسمت های متحرک آسانسور ، اثرات ضربه ای بارها و اثرات زلزله محاسبه شوند تکیه گاه ها و اتصالات قطعات آسانسور به ساختمان باید برای نیروهای فوق محاسبه شده و تغییر شکل آنها از حدود معینی که توسط آئین نامه های معتبر برای آسانسورهای مختلف تعیین شده است تجاوز ننماید.

اثرات ضربه ای بارها:

برای منظور نمودن اثرات ضربه ای بارها در آسانسورها ، کلیه نیروهای ایجاد شده در اثر حرکت آسانسورها در همه جهات باید به مقدار صد درصد افزایش داده شوند.

نیروهای استاتیکی معادل زلزله بر هر قطعه باید با توجه به عوامل مؤثر بر رفتار سازه و قطعه در برابر زلزله با توجه به ضوابط مبحث ششم (بارهای وارد بر ساختمان ) و سایر منابع معتبر(مشخص شده در فهرست مراجع) محاسبه شود و در تمام جهات افقی وقائم با سایر نیروهای وارد بر قطعه و سازه ترکیب گردد.

یک فیزیکدان ارشد انگلیسی اخیرا مدعی شده که می‌توان به زودی از لامپ‌های برق خانگی برای اشاعه اینترنت بی‌سیم استفاده کرد.به گفته هارالد هس، استاد فیزیک دانشگاه ادینبورگ، وی توانسته نوعی فناوری ابداع کند که قابلیت انتشار اطلاعات را از رابط مشابه لامپ‌های عادی دارد.

 وی در بیانیه‌ای اظهار کرد که می‌توان از طریق این فناوری، با روشن کردن لامپ خانه به سادگی از خدمات اینترنتی استفاده کرد.سایر قابلیتهای این دستگاه که به «لای-فای» (Li-fi) موسوم است شامل ارسال اطلاعات بی‌سیم از فضای سفید در طیفهای تلویزیونی شما یا علائم غیرقابل استفاده ماهواره‌ای است.به گفته هس، امواج رادیویی که در حال حاضر برای انتقال داده‌ها استفاده می‌شوند کارایی لازم را ندارند.با تلفن‌های همراه، حدود 1.4 میلیون ایستگاه پایه برای تقویت علائم وجود دارد اما بیشتر انرژی برای سرد کردن آن مورد استفاده قرار گرفته که باعث ناکارآمد شدن آن شده است.در مقایسه، ‌اکنون تعداد 40 میلیارد لامپ در سراسر جهان مورد استفاده بوده که بسیار کارآمدتر هستند.

با سلام در اینجا یک مطلب در مورد مدار  هشدار دهنده نشتی گاز با سنسور tgs 813 برای شما آماده کردیم که امیدواریم از این پست استفاده کنید.

این مدار رو خودم تست کردم و کاملا جواب داد.

در زیر با یک مدار در زمینه سنسور هشدار دهنده گاز آشنا می شوید.

1. 1 عدد سنسور TGS-813
2. 1 عدد آیسی CA3130 یا آیسی CA3140
3. 1 عدد پتانسیومتر 10 کیلو اهم
4. 1 عدد پتانسیومتر 5 کیلو اهم
5. برد بورد
6. سیم تلفنی
7. 1 عدد کلید PUSH-BOTTOM
8. 1 عدد دیود 1N4148
9. 1 عدد خازن 100 نانو فاراد
10. 1 عدد ترانزیستور BC107
11. 1 عدد مقاومت 10 کیلو اهم
12. 1 عدد مقاومت 4.7 کیلو اهم
13. 1 عدد مقاومت 1 کیلو اهم
14. 2 عدد مقاومت 1 کیلو اهم
15. 1 عدد مقاومت 220 اهم
16. 1 عدد LED

اگر بخواهید مدار خود را بر روی برد بورد پیاده سازی کنید.متوجه خواهید شد که پایه های این سنسور از سوراخ های موجود در برد بورد خیلی بزرگتر است.این سنسور 6 پایه دارد.6 عدد تکه سیم مسی را که هر کدام در حدود 1 تا 2 سانتی متر هستند به این پا یه ها لحیم کنید.برای بهتر لحیم شدن این سیم های مسی به پای های سنسور از روغن لحیم استفاده کنید.
پس از مرحله لحیم کردن، این سنسور را به گونه ای بر روی برد بورد قرار دهید که این پایه ها با یکدیگر ارتباط پیدا نکند.
برای پیدا کرد شماره پایه ها ی سنسور وارد قسمت سنسور گاز در انتهای همین صفحه بشوید.

مطابق نقشه پایه های 1و3 را به یکدیگر وصل کنید.ار این اتصال به مثبت 5 ولت از منبع تغذیه وصل کنید.پایه 5 از این سنسور را زمین کنید.،و پایه 2 را به مثبت 5 ولت از منبع تغذیعه متصل نمایید.

پایه های 4و6 این سنسور را به یکدیگر وصل کنید.از این اتصال مشترک به سر وسط پتانسیومتر 50 کیلو اهم متصل نمایید.یک سر کناری این پتانسیومتر را با یک مقاومت یک کیلو اهم به منفی یا زمین منبع تغذیه متصل نمایید.سر دیگر یان پتانسیومتر را با یک مقاومت 4.7 کیلو اهم به پایه 3 آیسی CA3130 یا CA3140 که ورودی مثبت است.،متصل نمایید.آیسی CA3130 شود.این آیسی حاوی آپ امپ جهت مقایسه ولتاژ های ورودی است.

حال سر وسط پتانسیو متر 10 کیلو اهم را همانطور که در نقشه نیز مشخص است.،به ورودی منفی آیسی CA3130 که پایه 2 آیسی است.،متصل نمایید.یکی از پایه های کناری این پتانسیومتر را با یک مقاومت 2.2 کیلو اهم به زمین و پایه دیگر این پتانسیومتر را با یک مقاومت 2.2 کیلو اهم به مثبت 5 ولت متصل نمایید.

تغذیه زمین این آیسی را که پایه 4 است.،به زمین متصل کرده و تغذیه مثبت آنرا که پایه 7 می باشد را بر روی برد بورد یا بورد سوراخدار مسی به مثبت منبع تغذیه متصل نمایید.بین ورودی های مثبت و زمین این مدار یک عدد خازن 100 نانو فاراد قرار دهید.همانطور که می دانید.،در این خازنها جهت مهم نیست.

از پایه خروجی 6 با دیود 1N4148 به پایه 3 که ورودی مثبت می باشد.متصل نمایید.نحوه اتصال این دیود به گونه ای است که پایه مثبت یا آند آن در پایه 6 و پایه منفی یا کاتد آن در پایه 3 باشد.

از پایه خروجی با یک مقاومت 220 اهم به بیس ترانزیستور BC107 متصل نمایید.امیتر این ترانزیستور را زمین کنید.از کلکتور ترانزیستور به یک مقاومت 10 کیلو اهم به مثبت ولتاژ متصل کنید.از اشتراک کلکتور با این مقاومت با یک مقاومت 220 اهم به کاتد یا منفی LED متصل کنید.،و آند یا مثبت LED را به صورت مستقیم به ,ولتاژ‌5 ولت متصل نمایید.

جهت تست مدار از فندک استفاده کنید.البته فندک را روشن نکنید.،فقط گاز موجود در آن را بروی سنسور تست کنید.
در این مدار به محض سنس شدن گاز توسط سنسور ولتاژی که در پایه 3 ایجاد می شود.بیشتر از ولتاژی است.،که در پایه 2 ایجاد می شود.میزان این اختلاف ولتاژ‌و حساسیت مدار را می توانید با پتانسیو متر تنظیم کنید.
حتی شما می توانید میزان ماندگاری مدار را با پتانسیومترها تنظیم کنید.به طور مثال قسمت هشدار این مدار که در اینجا LED است.آیا پس از مدتی خاموش شود.یا اینکه شما به طور دستی این قسمت را غیر فعال کنید.برای غیر فعال کردن قسمت هشدار یا آلارم همانطور که در نقشه مشخص است.از یک عدد کلید PUSH-BOTTOM استفاده شده است.
یک سر این کلید در پایه 3 که ورودی مثبت است .،می باشد و سر دیگر آن در زمین است.
زمانیکه قسمت هشدار دهنده مدار را با تنظیم پتانسیومترها به گونه ای تنظیم کرده باشید.،که پس از سنس گاز توسط سنسور هیچگاه به صورت غیر دستی فعال نشود.در این حالت با فشار کلید push-bottom می توانید قسمت هشدار را غیر فعال کنید.
در اینجا برای سادگی و جلوگیری از مزاحمت برای دیگران از LED استفاده کردم.برای روشن شدن یک فن جهت کم کردن میزان گاز منتشر شده یا فعال شدن یک آژیر می توانید از ترکیب همین ترانزیستور و رله ای که آمپر مورد نظر شما را بدهد.، استفاده کنید.

در هنگام کار با این سنسور،اگر منبع تغذیه را به آن متصل کنید.،متوجه گرمایی در سنسور می شوید.این به خاطر المنتی است.که بین پایه های 2و 5 وجود دارد.از بابت گرم شدن سنسور نگران نباشید.پایه های مربوط به سنسور را به طور صحیح و مطابق با نقشه ببندید.در بستن مدار دقت کنید و اطلاعات مربوط به سنسور را در انتهای این صفحه به دقت ملاحظه کنید تا در بستن پایه های سنسور دچار اشتباه نشو ید.
متاسفانه نمی توانید این مدار را با باطری تست کنید.تغذیه لازم جهت تست این مدار را یا بایستی از منبع تغذیه فراهم شود.، یا اینکه با استفاده از ترانس و دیود پل و خازن و رگولاتور 7805 این تغذیه را برای تست فراهم کنید.ترانسی که برای این مدار تهیه می کنید.جریانش بایست بین 500 تا 1000 میلی آمپر باشد.
در ضمن میتوانید.به جای تغذیه های بالا از 3 عدد باطری CFL 2300A یا باطری SONY 2300A استفاده کنید.

برای دریافت اطلاعات مربوط به سنسور گاز اینجا را کلیک کنید.به شکل واقعی این سنسور در شکل زیر توجه کنید.برای دیدن این اطلاعات می بایست فایل Acrobat reader در کامپیوترتان موجود باشد.

در روش رگولاتور خطی از ترانس و المانهای یکسو کننده جریان و فیلتر استفاده می‌شود. عیب این روش تلفات بالا و بازدهی پائین و عدم دسترسی به رگولاسیون دقیق و مقادیر دلخواه در خروجی این نوع منبع تغذیه است. یک مقایسه را می‌توان بین این دو روش به این صورت بررسی کرد:
1- در روش خطی ترانسها در فرکانس 50 تا 60 هرتز کار می‌کنند که در نتیجه دارای اندازه و حجم بیشتری هستند ولی در روش سوئیچینگ به دلیل استفاده از فرکانس بالای 50 تا 200 کیلوهرتز حجم و وزن ترانسها را می‌توان کاهش داد.
2- بازده توان در روش سوئیچینگ بیشتر از روش خطی است. یک منبع خطی با تلف کردن میزان توان، خروجی خود را رگوله می‌کند ولی در روش سوئیچینگ با تغییر میزان دوره سیکل سوئیچ یا همان (duty cycle) می‌توان ولتاژ و جریان خروجی را کنترل کرد.
(در توانهای بالا از روش PWM و در توانهای پائین تر از 30 وات از روش کلید زنی به صورت پالسهای معمولی استفاده می‌شود) یک طرح خوب در این روش می تواند تا 95% بازدهی داشته باشد.
 موردی که در منابع تغذیه سوئیچنگ وجود دارد بحث نویزواثرهای ناخواسته الکترومغناطیسی است که می بایست از فیلتر EMI و اتصالات RF استفاده کرد.
 شکل زیر بلوک دیاگرام منبع تغذیه سوئیچینگ را نشان می دهد.

در طرح منبع تغذیه سوئیچینگ اگر ورودی اصلی AC باشد ابتدا از یک طبقه یکسو کننده عبور می‌کند. طبقه یکسو کننده یک ولتاژ dc رگوله نشده ایجاد می‌کند که این ولتاژ dc به خازنهای فیلترینگ بزرگ متصل می‌شود جریان کشیده شده توسط این یکسو کننده از منبع تغذیه AC باعث ایجاد پالسهای کوتاه در اطراف پیک ولتاژ AC می‌شود.
این پالسهای کوچک در فرکانسهای بالا باعث کاهش فاکتور توان منبع تغذیه سوئیچینگ می‌شوند در اینجا از تکنیکی باید استفاده کرد و جریان یکسو شده را مجبور کرد تا شبیه یک شکل موج سینوسی باشد که در واقع فاکتور توان اصلاح شود.
یک SMPS با ورودی DC به این مرحله (یکسو کننده) احیتاجی نداریم.می توانیم برای ورودی SMPS یک سوئیچ انتخاب حالت قرار دهیم که برای حالت DC مدار یکسو کننده در ورودی سیستم حذف شود و برای حالت ac نیز دو حالت 120 و 220  ولت قرار دهیم . (در حالت 120 ولت یک مدار دو برابر کننده ولتاژ و در حالت 220 ولت یک یکسو کننده در طرح ورودی قرار بگیرد)در مرحله اینورتر دوباره این مقدار dc به AC تبدیل می‌شود فرکانس کار این اینورتر (منظور سوئیچ کردن ها) بیش از 20 کیلوهرتز انتخاب می‌شود (جهت عدم شنود صدای ترانس) در مرحله بعد ترانس با تعداد دورهای پیچشی کم وجود دارد (به دلیل فرکانس بالا دور سیم پیچ ترانس کم می شود و بسته به نیاز ترانس افزاینده یا کاهنده است) (عمل سوئیچ معمولاً به کمک چند طبقه MOSFET جهت رسیدن به بهره بالا انجام می‌شود).

بمنظور حفاظت تأسیسات روشنائی، برق صنعتی، سیم و کابل و ماشین آلات در برابر اضافه بار و جریان اتصال کوتاه از فیوز، کلید- فیوز و کلیدهای اتوماتیک استفاده میگردد. لیکن به لحاظ اینکه اولا فیوزها همیشه نمی توانند عمل حفاظت موضعی و سلکتیو را در انواع مختلف شبکه ها بطور کامل و بدون خطا انجام دهند و در ثانی بعلت اینکه در شبکه سه فاز در موقع ازدیاد جریان اغلب قطع سه فاز بطور همزمان لازم و ضروری است لذا نمی توان همیشه از فیوز و کلید- فیوز استفاده کرد. در ضمن در بعضی از شبکه های توزیع می بایست به محض برگشت جریان (ولتاژ) یا افت بیش از حد مجاز ولتاژ، مدار بطور خودکار قطع و آلارمهای لازم ایجاد گردد. همچنین در بعضی موارد ورود اتوماتیک یا دستی ژنراتور اضطراری یا ترانسفورماتور در شبکه توزیع جهت تداوم کار شبکه یا انجام تعمیرات دوره ای شبکه اجتناب ناپذیر می باشد. در چنین حالاتی فقط از کلید اتوماتیک می توان استفاده کرد.

کلیدهای اتوماتیک علاوه بر موارد فوق نسبت به فیوزها و کلید- فیوزها دارای مزایای زیر می باشند :

کلید خودکار پس از قطع مدار در اثر جریان زیاد و یا هر عامل دیگری بلافاصله مجددا آماده بهره برداری می باشد.

با کمک کنتاکتهای فرعی که در آن تعبیه شده می توان وضعیت کلید را در هر حالت (قطع، وصل یا وقوع خطا) توسط سیگنال تعیین و در اطاق فرمان منعکس کرد.

ساختمان این کلیدها بگونه ای است که اگر کلید را بر روی یک مدار اتصال کوتاه شده ببندیم، در ضمن عمل بسته شدن، رله اضافه جریان کلید بسرعت وارد عمل شده و مدار را قطع می کند.

- کليدهای فشار ضعيف :

از انواع کليدهای فشار ضعيف می توان به کلیدهای زیراشاره کرد:

-      کلیدهای اتوماتیک کمپکت(Moulded case circuit breaker:M.C.C.B)

-      کلیدهای اتوماتیک هوایی(Air circuit breaker:A.C.B)

-      کلیدهای مینیاتوری(Miniature circuit breaker:MCB)

-      کلیدهای حافظ موتور(Motor protection circuit breaker:M.P.C.B)

-      کلیدهای محافظ جان(Residual current circuit breaker:R.C.C.B )

-کلید اتوماتیک و کلید غیر اتوماتیک:ابتدا لازم است بدانیم کلیدهای اتوماتیک با کلیدهای غیر اتوماتیک چه فرقی دارند،کلیدهای اتوماتیک به کلیدهایی گفته میشود که دارای رله هستند و هر کدام برای کاربردهای مخصوصی مورد استفاده قرار میگیرد بطور مثال کلیدهای اتوماتیک هوایی دارای رله های بسیار هوشمندی هستند واین رله ها از نوع رله های الکترونیکی هستند،اما کلیدهای غیر اتوماتیک کلیدهایی هستند که صرفا"برای قطع و وصل مورد استفاده قرار میگیرد و فاقدرله میباشند بطور مثال کنتاکتور یک تجهیز غیر اتوماتیک است که برای قطع و وصل های گوناگون با کاربردهای مختلف یک مشخصه ای دارد مثلا"کنتاکتور AC3 برای بارهای القایی است.

*بیشترین توسعه ای که روی کلیدهای فشار ضعیف انجام میدهند رویcurrent limiting  است که هر چه این خاصیت بیشتر شود کلید گرانتر میشود.این خاصیت مستقیما"به زمان قطع کلید بستگی دارد. 

*معمولأ در کاتالوگ کليدهای فشار ضعيف دو مشخصه فنی به نامهای Icu و Ics مشخص شده اند که دانستن مفهوم آنها در انتخاب کليد مهم است.

: Icu جريان اتصال کوتاهی که کليد تنها يکبار بدون انکه آسيبی ببيند قادر به قطع آن می باشد و برای دفعات بعدی نياز به تعمير و سرويس و يا تعويض دارد.

: Ics جريان اتصال کوتاهی که کليد به دفعات قادر به قطع آن می باشد بدون اينکه آسيبی ببيند و يا نياز به تعمير و يا تعويض پيدا کند.

بحث اتصال کوتاه در استاندارد IEC60974-2 دارای دو Category میباشد:

Category 1 :در این نوع، کلیدها بدون رنج اتصال کوتاه هستند  و به ازای اتصال کوتاه لازم است مورد بازبینی قرار گیرند.

Category2:در این نوع، کلیدها یک مدت زمان کوتاه برای تحمل جریان اتصال کوتاه دارند و این قضیه به Current Limiting وسیله بستگی دارد.

در نوع دوم حفاظت و سلامت تجهیزات بهتر از نوع اول است.

- کليدهای اتوماتيک کمپکت(( Molded Case Circuit Breaker (MCCB) :

Iu جریان دایم ، نرم این کلیدها از160A تا 1600A است اما اين کليدها حداکثر تا 3200A ساخته می شوند. فريم اين کليدها با افزايش جريان نامی آنها بزرگ می شود. بطور مثال کليدهای کمپکت ساخت شرکتABB،تیپ Isomax ان از 125A تا 3200A ساخته میشود.

- کليدهاي هوايي : ((Air Circuit Breaker(ACB):

اين کليدها از انواع ديگری از کليدهای اتوماتيک فشار ضعيف هستند که در آن آمپراژ بالا مورد استفاده قرارمی گيرند. حد بالای جريانی اين کليدها تا 6300A می باشد.Iu جریان دایم ، نرم این کلیدها از630A تا 16300A است مورد مصرف اين کليدها عمدتأ در ورودی تابلوها

می باشد که هم جريان بالايي دارد و هم برقراری Selectivity کامل بين کليدهای ورودی و کليدهای خروجی که معمولأ از نوع کمپکت می باشند ضروری است.

کليدهای هوايي دارای رله هايي  که در داخل خود کليد جاسازی شده اند(Built-in) می باشد. ويژگی اين رله ها خاصيت تاخيری يا Time Delay آنهاست که عنصر اصلی در تامين Selectivity از طريق صدور فرمان قطع با تاخير می باشند. (Selectivity همان پديده تقدم قطع در خروجيها نسبت به ورودی هاست. به اين معنی که اگر خطايي در يک فيدر خروجی رخ داد، ابتدا کليد خروجی قطع شود و تنها در صورت تداوم خطا روی مدار و عمل نکردن کليد خروجی، کليد ورودی با تاخير کل تابلو را بی برق می کند. اهميت اين موضوع در اين است که در صورت وقوع خطا در يکی از خروجيها کل تابلو بی برق نشود.)

يادآوری : استفاده از کليدهای کمپکت در هر دو مدار خروجی و ورودی در تابلو حتی اگر کليد ورودی دو سايژ بالاتر از بالاترين سايز کليد در خروجيها انتخاب شود، تنها در محدوده کوچکی از جريان اتصال کوتاه، Selectivity را تامين می کند و به هر حال Selectivity کامل بدست نمی دهد.

-  کليدهای مينياتوری((Miniature Circuit Breaker (MCB)  :

از انواع کليدهای فشار ضعيف که معمولأ در جريانهای پايين و در تابلوهای روشنايي وتاابلوهای توزيع با توان کم و يا جهت حفاظت مدارات کنترل و فرمان تجهيزات و تاسيسات برقی مورد استفاده قرار می گيرد. جريان قطع اتصال کوتاه اين کليدها معمولأ چندان بالا نيست.حداکثر جریان مورد استفاده با کلید مینیاتوری 100A است و همینطور جریان قطع اتصال کوتاه این کلیدها بصورت نرم 10KA و حداکثر 25KA است.این کلیدها دارای دو نوع کاربرد صنعتیIEC60947 وکاربرد مسکونیIEC60898 هستند.

- کليدهای حافظ موتور((Motor Protection Circuit Breaker (MPCB) :

 همانگونه که از اسم این کلیدها معلوم است این کلیدها برای حفاظت موتورها بسیار کاربرد دارند،این کلیدها معمولا" تا100A و 100KA ساخته میشوند و برای موتورهای تا 55KW مناسب هستند.این کلیدها حفاظت به دو نوع تقسیم میشوند.

کليدهای حافظ جان((Residual current Circuit Breaker(RCCB):

یکی از عوامل اصلی در بروز خسارات مالی ، صدمات و تلفات جانی به ویژه در منازل مسکونی ، مراکز اداری ، تجاری و مجتمع های صنعتی عدم رعایت مسائل ایمنی در استفاده از انرژی برق میباشد . بمنظور حفاظت از جان افراد در مقابل خطر برق گرفتگی و جلوگیری از خطرات جریان نشتی از کلیدهای حفاظت از خطر برق گرفتگی ( محافظ جان ) استفاده می شود . این کلیدها که براساس حساسیت خود به دو نوع خانگی و صنعتی تقسیم می شوند ، علاوه بر حفاظت افراد در مقابل تماس مستقیم و یا غیر مستقیم برق ، با جلوگیری از نشتی جریان در حفاظت دستگاه ها و تجهیزات صنعتی نیز موثر می باشند . براین اساس در صورتی که حساسیت کلیدها تا 30 میلی آمپر باشد این کلید به عنوان حفاظت از جان و در صورتی که حساسیت آن بیشتر از 30 میلی آمپر باشد به عنوان حفاظت از تجهیزات صنعتی بکار می رود .

 اساس کار کلیدهای حفاظت از خطر برق گرفتگی ، مقایسه جریان ورودی با جریان خروجی کلید می باشد به طوری که اگر جریان نشتی در مداری که کلید در آن واقع شده است بیشتر از حساسیت کلید باشد کلید عمل کرده و جریان ورودی و در نتیجه مدار را قطع می نماید .

 از مزایای دیگر استفاده از کلیدهای حفاظت از خطر برق گرفتگی جلوگیری از بروز آتش سوزی در اثر وجود جریان نشتی می باشد . باتوجه به اینکه یم جریان 5/0 آمپری می توان باعث بروز آتش سوزی شود ، کلید حفاظت از خط برق گرفتگی با تشخیص جریان نشتی و قطع جریان ورودی ، مانع از بروز آتش سوزی می شود . همچنین از آنجا که در صورت وجود جریان نشتی در بدنه وسائل برقی و یا سیستم سیم کشی ساختمان ، این جریان به مرور زمان یاد می شود و احتمال سوختن وسایل برقی و سیستم سیم کشی ساختمان را به وجود می آورد لذا استفاده از کلیدهای حفاظت از خطر برق گرفتگی ، با توجه به کاهش میزان هدر رفتن انرژی الکتریکی و برق مصرفی . صرفه جوئی اقتصادی و حفظ ثروتهای ملی را نیز در بر خواهد داشت .

- مشخصات کلیدهای حفاظت از خطر برق گرفتگی ( جریان نشتی ) :

- دمای کاری کلیدها جهت قطع جریان نشتی متناوب   از 25- تا 40- درجه سیلسیوس و با قدرت اتصال کوتاه 6 تا 25 کیلو آمپر می باشد .

- جهت حفاظت کـلـیـدهـا و مـدار مصرفی در مـقـابـل اتصال کوتاه و اضافه بار بایستی فیوز پشتیبان (Back-Up Fuse) با توجه به جریان نامی کلید و مشخصات ارائه شده در کاتالوگ نصب گردد .

-کلیدها با جریان نامی 125-16 آمپر تولید می شوند .

-کلیدها جهت استفاده مشترکین تکفاز ( خـانـگی ) بـه صورت دو پـل ( فـاز + نـول ) و مشترکین سه فـاز ( صنعتی ) به صورت چهار پل ، که می تواند همراه با نول و یا بدون نول ( در سیستم های سه سیمه ) بکار رود .

-میزان جریان قطع خودکار کلیدها ( حساسیت ) از 10 میلی آمپر تا 5/1 آمپر ، و مدت زمان قطع حداکثر 200 میلی ثانیه است .

 -باتوجه به موقعیت نصب ، سیم های ورودی و خروجی می توانند از بالا و یا پائین به کلید متصل شوند که این امر در کارکرد کلید اثری نخواهد داشت .

- درجه حفاظت کلیدها برای جلوگیری از ورود اجسام خارجی برابر با IP 40 می باشد.

- کلید عملیات نصب و رفع نقص بایستی توسط فرد متخصص انجام شود .

-ترمینال های ورودی و خروجی کلیدها باتوجه به آمپر کلید برای بالاترین قطر کابل یا سیم در نظر گرفته شده و از این نظر مشکلی وجود نخواهد داشت .

- همراه با کلید امکان استفاده از کنتاکت کمکی  نیز وجود دارد

بجز سیم ها و هادی های انتقال انرژی در نهایت ارتباط یک مصرف کننده الکتریکی توسط کلید صورت می پذیرد .
زیرا برای کار مطلوب یک وسیله الکتریکی باید :

1- انرژی الکتریکی به مصرف کننده منتقل شود .
2- در زمان و مکان مشخصی این انرژی قطع یا وصل شود .
3- این انرژی در حد نیاز دستگاه مورد نظر باشد .

این خواسته ها با استفاده از کلیدها برآورده می شود .

کلیدها دارای مکانیزم های مختلفی بوده و در انواع مختلف وجود دارند .
ازجمله آنها می توان به کلید های ساده دستی ، کلید های مکانیکی کلیدهای موتوری ، مغناطیسی و الکترونیکی اشاره نمود .

مشکلات کلیدهای دستی :

1- سرعت عمل پایین در قطع و وصل مدار
2- خرابی زیاد و در نتیجه نیاز به تعمیر و نگهداری بیشتر
3- خطرات جانی برای اپراتور
4- اتصال دائم مصرف کننده به برق
5- احتیاج به انرژی مصرفی زیاد برای قطع و وصل

این عکس کوچک شده است برای مشاهده ی سایز اصلی کلیک کنید

عکس هایی از انواع کلید های مغناطی

---

شستی های استارت و استپ و سلکتورهای فرمان

شستی ها از جمله وسایل فرمان هستند که فرمان انها بوسیله دست انجام می گیرد و در انواع مختلف و برای کاربردهای متفاوت طراحی می شوند

شستی هایی که پس از تحریک ، دو کنتاکت وصل را قطع می کنند شستی استپ و شستی هایی که پس از تحریک دو کنتاکت قطع را وصل می

کنند شستی استارت نامیده می شوند . شستی هایی که هر دو عمل را در یک زمان انجام می دهند به شستی استارت _استپ معروف هستند .

لیمیت سویچ ها ( میکرو سوئیچ)

---

این نوع کلیدها معمولاً برای فرمان های مکانیکی یا محدود کردن حرکت دستگاههای مختلف مورد استفاده قرار می گیرند . کاربرد و ساختمان داخلی لیمیت سوئیچ ها متفاوت بوده و بستگی مستقیم به چگونگی سیستم مکانیکی دستگاه دارد .

ساختمان این نوع سوئیچ ها مانند شستی ها بوده و توسط یک سیستم متحرک به آن نیرو وارد می گردد . در یکروسوئیچ ها نیز مانند شستی ها ، با برطرف شدن نیروی مکانیکی وارده به اهرم آن ، اهرم مجدداً بوسیله فنر به حالت اول باز می گردد .

انواع لیمیت سوئیچ ها :
1- با اهرم قرقره ای
2- با اهرم فشاری
3- با اهرم آنتنی
4- با اهرم غلطکی

[CENTER][/CENTER
]شکل ساختمان داخلی یک میکرو سوییچ

و عکس هایی از انواع میکرو سوئیچ ها :

این عکس کوچک شده است برای مشاهده ی سایز اصلی کلیک کنید

---

این عکس کوچک شده است برای مشاهده ی سایز اصلی کلیک کنید

این عکس کوچک شده است برای مشاهده ی سایز اصلی کلیک کنید

---

این عکس کوچک شده است برای مشاهده ی سایز اصلی کلیک کنید

---

کلید های تابع فشار

---

این کلیدها برای کنترل سطح گاز داخل مخازن و کمپرسورها ، تنظیم فشار آب داخل لوله ها و روشن و خاموش کردن اتوماتیک این دستگاهها مورد استفاده قرار می گیرد . عامل فرمان این کلید ، فشار گاز یا مایع داخل مخزن است .

فشار گاز بر صفحه داخلی کلید نیرویی وارد می کند که باعث تحریک کلید شده و یک کنتاکت باز را بسته و یا کنتاکت بسته ای را باز می نماید . حرکت برگشت را می توان توسط فنر تامین نمود .

و انواع این کلید ها :